Το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο των Βαλκανίων και το δεύτερο σε μέγεθος στην ηπειρωτική Ευρώπη, το οποίο εγκαταστάθηκε τον Σεπτέμβριο του 2004 στην κορυφή Νεραϊδοράχη του Χελμού, σε υψόμετρο 2.340 μ.
Αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εγχείρημα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και έχει διάμετρος κατόπτρου 2,3 μ. Το όνομά του το πήρε από τον σπουδαίο Σάμιο αστρονόμο, φυσικό και μαθηματικό Αρίσταρχο (4ος αιώνας π.Χ.). Είναι πλήρως εξοπλισμένο, με μεγάλο οπτικό πεδίο που το καθιστά ιδανικό για συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα, με πολύ καλή ποιότητα οπτικών και κάμερες υψηλής ευκρίνειας. Το τηλεσκόπιο έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, καθώς προορίζεται για την εκπαίδευση φοιτητών επιτόπου αλλά και μέσω δικτύου, για την επιμόρφωση του κοινού (σχολεία, πανεπιστήμια, πολιτιστικοί φορείς κλπ), καθώς και για την παροχή επιστημονικών και τεχνολογικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας σε εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς φορείς. Η θέση του τηλεσκοπίου επιλέχθηκε διότι το Χιονοδρομικό Κέντρο τής εξασφαλίζει κατάλληλη υποδομή (εύκολη οδική πρόσβαση, ρεύμα, τηλέφωνο) και δεν υποφέρει από τη φωτορύπανση των πόλεων. Επίσης, είναι από τις σκοτεινότερες περιοχές της Ευρώπης. Το τηλεσκόπιο είναι πάνω από τα σύννεφα σε μεγάλο ποσοστό ετησίως και μπορεί να παρατηρεί είδωλα εξαιρετικής ποιότητας.
Το Αστεροσκοπείο του Χελμού είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες προορισμούς για τους λάτρεις του ουρανού και των αστεριών! Βρίσκεται σε υψόμετρο 2.340 μέτρων και προσφέρει τη μοναδική ευκαιρία να παρατηρήσεις τον νυχτερινό ουρανό μέσα από το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο των Βαλκανίων, το «Αρίσταρχος».
Πηγή: helmos.astro.noa.gr
Tο τηλεσκόπιο Αρίσταρχος, τύπου Ritchey-Chretien, κατασκευάστηκε από τη γερμανική εταιρεία Carl Zeiss GmbH και εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 2007. Το τηλεσκόπιο χρησιμοποιεί τεχνολογία παρόμοια με εκείνη των 8-10 μ. τηλεσκοπίων, με αποτέλεσμα η ακρίβεια θέσης του τηλεσκοπίου να είναι καλύτερη από 2 δευτερόλεπτα τόξου, ενώ μπορεί να ακολουθήσει στόχους με μετατόπιση θέσης μικρότερη από ένα δευτερόλεπτο τόξου για μία ώρα παρατήρησης.
Η διάμετρος του πρωτεύοντος καθρέφτη είναι 2,3 μ. Το οπτικό πεδίο είναι περίπου 10 λεπτά τόξου σε διάμετρο στην πλευρική θύρα (sideport) και 1 μοίρα διάμετρος στην κύρια εστία (Cassegrain focus). Το τηλεσκόπιο μπορεί να ανιχνεύσει αντικείμενα με μέγεθος έως V~24 με μια ώρα παρατήρησης κατά την διάρκεια μιας σκοτεινής νύχτα, ενώ το αντίστοιχο μέγεθος για τη φασματοσκοπία είναι περίπου V~19 (με τον φασματογράφο ATS).
Μάλιστα, αυτή τη στιγμή πραγματοποιείται αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός του, κάτι που αναμένεται να προσελκύσει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον τους επόμενους μήνες, ενισχύοντας τις δυνατότητες του για υψηλής ποιότητας Αστρονομικές παρατηρήσεις.
Η επίσκεψη στο αστεροσκοπείο δεν είναι απλά μια εκδρομή, αλλά ένα ταξίδι στον κόσμο των άστρων και των γαλαξιών, προσφέροντας γνώσεις και εμπειρίες που δύσκολα θα βρεις αλλού.
Αν σχεδιάζεις την επόμενη σου επίσκεψη στα Καλάβρυτα, μην παραλείψεις να ενημερωθείς αρχικά για το status των εργασιών και να ανακαλύψεις τα μυστικά του σύμπαντος!🪐
Εσύ έχεις επισκεφθεί το Αστεροσκοπείο του Χελμού; Γράψε μας στα σχόλια τις εντυπώσεις σου!
Δύο από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά δίκτυα επίγειων ερευνητικών υποδομών για αστρονομικές παρατηρήσεις στα οπτικά/υπέρυθρα μήκη κύματος (OPTICON) και στα ραδιοφωνικά μήκη κύματος (RadioNet), βρίσκονται πλέον κάτω από το ίδιο πρόγραμμα/δίκτυο (OPTICON-RadioNet Pilot ή ORP), το οποίο περιλαμβάνει περίπου είκοσι τηλεσκόπια και συστοιχίες ραδιο-τηλεσκοπίων. Από το 2003 το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (και το τηλεσκόπιο Αρίσταρχος) είναι μέλος του προγράμματος OPTICON, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2016 το τηλεσκόπιο Αρίσταρχος 2,3μ συμμετέχει στο πρόγραμμα TransNational Access (TNA), θέτοντας τα όργανά του στη διάθεση της διεθνούς κοινότητας. Το τηλεσκόπιο Αρίσταρχος συνεχίζει και ως πλήρες μέλος του προγράμματος Opticon-Radionet Pilot.
Από το 2003 το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (και το τηλεσκόπιο Αρίσταρχος) είναι μέλος του προγράμματος OPTICON, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2016 το τηλεσκόπιο Αρίσταρχος 2,3μ συμμετέχει στο πρόγραμμα TransNational Access (TNA), θέτοντας τα όργανά του στη διάθεση της διεθνούς κοινότητας. Το τηλεσκόπιο Αρίσταρχος συνεχίζει και ως πλήρες μέλος του προγράμματος Opticon-Radionet Pilot. Πηγή: helmos.astro.noa.gr
Φωτογραφίες από: Giannis Panagiotatos
