- Παναγιωτάκης Παπασπυρόπουλος του Θεοδώρου, γεννηθείς εν έτει 1892.
- Παναγιώτης (Πάνος) Κυριακόπουλος του Γεωργίου, γεννηθείς εν έτει 1894, γυναικαδελφός του πρώτου.
- Θεόδωρος Ανδρουτσόπουλος ή Κυριακόπουλος, γνωστός με το παρατσούκλι Πάγκαλος, γεννηθείς εν έτει 1895, πρώτος εξάδελφος του δευτέρου.
Παρατίθενται φωτογραφίες των. Εξ αριστερών:
Οι επιχειρήσεις του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος εις την Μεσημβρινήν Ρωσίαν εν έτει 1919 επραγματοποιήθησαν εις το πλαίσιον της Στρατιωτικής επεμβάσεως των δυνάμεων της Αντάντ εις την περιοχήν, με σκοπόν την ανατροπήν του καθεστώτος του Μπολσεβικισμού, το οποίον εγκαθιδρύθη με την Επανάστασιν του Οκτωβρίου 1917.
Οι Σύμμαχοι – προεξαρχούσης της Γαλλίας – έκριναν επιβεβλημένην την σύμπραξη της Ελλάδος λόγω της εξεχούσης επιχειρησιακής ικανότητος και του υψηλού αγωνιστικού φρονήματος, το οποίον επέδειξαν τα Ελληνικά Στρατεύματα κατά τις επιχειρήσεις εις το Μακεδονικόν Μέτωπον εν έτει 1918. Από την πλευράν της η Ελληνική Κυβέρνησις, επιθυμούσα να εξασφαλίση την ηθικήν συμπαράστασιν, κυρίως όμως την υλικήν υποστήριξιν των Συμμάχων για την εκπλήρωσιν των συνθηκών διεκδικήσεων εις την Θράκην και εις την Μικράν Ασίαν, απεφάσισε την συμμετοχήν της εις το πλευρόν της Αντάντ, με την αποστολήν του Α΄ Σώματος Στρατού εις την Μεσημβρινήν Ρωσίαν. Πρόκειται για την πρώτην υπερπόντιον εκστρατείαν της Ελλάδος ως Ανεξαρτήτου Κράτους μετά την Επανάστασιν του 1821.
Παραθέτω δύο σχετικές φωτογραφίες από τους μαχητές μας εις την Ουκρανίαν.
Η αποστολή των Ελληνικών Στρατευμάτων ήρχισε την 1ην Ιανουαρίου 1919. Οι Ελληνικές Δυνάμεις μετεφέρθησαν από την Μακεδονίαν διαδοχικά με κλιμακούμενες νηοπομπές μέχρι και τον Μάρτιον του ιδίου έτους. Το Ελληνικόν Εκστρατευτικόν Σώμα δεν έδρασεν ως σύνολον αλλά κατά Τμήματα, τα οποία ετέθησαν υπό Γαλλικήν Διοίκησιν (Ι Ομάδα Μεραρχιών). Συγκεκριμένα η δράσις του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος (ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες) εις την Μεσημβρινήν Ρωσίαν περιελάμβανε:
- Επιχειρήσεις εις την Χερσώνα (17 Ιανουαρίου – 25 Φεβρουαρίου 1919).
- Κατοχήν και εγκατάλειψιν του Νικολάιεφ (17 Φεβρουαρίου – 1 Μαρτίου 1919).
- Επιχειρήσεις εις Βασιλίνοβο και Μπερεζόβκα (8 Φεβρουαρίου – 5 Μαρτίου 1919).
- Επιχειρήσεις Σέρμπκας και Μπολ Μπουγιαλίκ (6-21 Μαρτίου 1919).
- Επιχειρήσεις εις διαβάσεις της λίμνης Τιλιγκιούλ (1-22 Μαρτίου 1919).
- Σύμπτυξιν προς Βεσσαραβίαν (19-29 Μαρτίου 1919).
- Επιχειρήσεις εις Κριμαίαν (11 Μαρτίου – 15 Απριλίου 1919).
- Παραμονήν εις Βεσσαραβίαν και αποχώρησιν του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος (29 Μαρτίου – 4 Ιουλίου 1919).
Κατά την εξάμηνον παραμονήν των εις τα εδάφη της Μεσημβρινής Ρωσίας και της Ρουμανίας τα Ελληνικά Στρατεύματα, παρά τις οργανωτικές των αδυναμίες και την σταδιακήν είσοδόν των εις τον αγώνα, πολλές φορές έφεραν το βάρος της μάχης, κυρίως εις την Κριμαίαν (Σεβαστούπολιν), εις την Χερσώνα και εις την περιοχήν της Οδησσού.
Αγωνίστηκαν με γενναιότητα και εξαιρετικήν αντοχήν εις τις κακουχίες και εις το άξενον έδαφος, κερδίζοντα δικαιολογημένα τον θαυμασμόν των Συμμάχων. Παράλληλα η συμπεριφορά των προς τους κάθε εθνικότητος πληθυσμούς με τους οποίους ήλθαν εις επαφήν υπήρξεν ευπρεπής και απέσπασεν ευμενή σχόλια, δεν κατάφερεν όμως να αποτρέψη το βαρύ τίμημα το οποίον επλήρωσεν εν συνεχεία ο Ελληνισμός της Ρωσίας.
Παρατίθεται Σχέδιον του Θεάτρου Επιχειρήσεων εις την Μεσημβρινήν Ρωσίαν εν έτει 1919.
Τον Ιούνιον 1919 οι μονάδες του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος ήρχισαν να αναχωρούν από το ρουμανικόν έδαφος με προορισμόν την Σμύρνην για να συμμετάσχουν εις την σημαντικωτέραν και πλέον καταστροφικήν εκστρατείαν εις την Ιστορίαν του Έθνους για την διεκδίκησιν των πάλαι ποτέ Ελληνικών εδαφών της Μικράς Ασίας. Εις τις επιχειρήσεις του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος εις την Μεσημβρινήν Ρωσίαν εν έτει 1919 έλαβαν μέρος και τρία παλληκάρια από το χωριό μας, από τους Καμενιάνους Καλαβρύτων
- Παναγιωτάκης Παπασπυρόπουλος ετών 27.
- Παναγιώτης (Πάνος) Κυριακόπουλος ετών 25.
- Θεόδωρος Ανδρουτσόπουλος ή Κυριακόπουλος, γνωστός με το παρατσούκλι Πάγκαλος (= τέλειος) ετών 24.
Παρατίθενται φωτογραφίες των.
Οι νεαροί αυτοί Καμενιανίτες συγκατελέγοντο εις το αγλάϊσμα του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος. Τούτο άλλωστε δεν είναι δική μου εκτίμησις, καθ’ ότι προκύπτει από την έκθεσιν προετοιμασίας του Εκστρατευτικού Σώματος, την οποίαν παραθέτω αυτούσιαν:
- Κωνσταντίνος Βλάχος, Ταγματάρχης, διοικητής του Ι Τάγματος του 34ου Συντάγματος Πεζικού.
Τα παιδιά αυτά συμμετείχαν και εις την Μικρασιατικήν Εκστρατείαν, όπως και πολλά άλλα Καμενιανιτόπουλα. Μάλιστα ο Παναγιώτης (Πάνος) Κυριακόπουλος έτυχεν ευφήμου μνείας, καθ’ ότι: Άμα τη συμπτύξει του Στρατού μας εκ Μικράς Ασίας, όταν έφθασεν εις τον Πειραιά παρέδωσε τα δημόσιά του είδη μετά σχολαστικότητος, σύμφωνα με την Στρατιωτικήν Τάξιν και Πειθαρχίαν.
Ειδικά ο Παναγιωτάκης ο Παπασπυρόπουλος συμμετείχε και εις τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913).
Άμα τη αποστρατεία των ησχολήθη έκαστος με το νοικοκυριό του και εδημιούργησαν αξιόλογες – λαμπρές οικογένειες, στηριζόμενοι εν παντί υπό των αξιόλογων συζύγων των.
Ο Θεόδωρος γυιός του Αθανασίου Κυριακοπούλου του άρχοντα του κάμπου και αρχιτσέλιγκα των ορέων, όντος ευμήλου, (= έχοντος κοπάδι με πάρα πολλά πρόβατα), πέραν από τα πολλά άλογα και βόδια τα οποία διετήρει. Ειρήσθω εν παρόδω ότι εις την πόλιν των Πατρών, όπισθεν Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου ευρίσκεται η οδός Ευμήλου. Εκεί είχεν εγκατασταθεί κατά το πάλαι ποτέ κάποιος αρχιτσέλιγκας με πλήθος προβάτων, οπόθεν και το όνομα της οδού, καθ’ ότι μήλον εις την Αρχαίαν Ελληνικήν Γλώσσαν σημαίνει πρόβατον. Μητέρα του η Παρασκευή Κερεμελέ, η αρχοντοπούλα εκ Λεχουρίου Καλαβρύτων.
Ο Πάνος γυιός του Γεωργίου Κυριακοπούλου, του γνωστού με το παρατσούκλι Φραγκο-Γιώργης, καθ’ ότι ενεδύθη πρώτος εις το χωριό μας με περιβολήν δυτικού τύπου Φράγκικη (= κοστούμι). Ο Φραγκο-Γιώργης συγκατελέγετο εις τους προύχοντες του χωριού μας, των Καμενιάνων. Ούτος είχεν έλθει εις γάμου κοινωνίαν μετά της Αντωνίας (= Αντώνας) Γεωργακοπούλου από τους Καμενιάνους Καλαβρύτων. Η καταγωγή της Αντωνίας ήταν από την Ζουμπάταν, χωριό του Παναχαϊκού, όπου η κάθε οικογένεια είχε τουλάχιστον δύο καπεταναίους κατά την Επανάστασιν του 1821. Μάλιστα από το χωριό αυτό κατήγετο και ο Μητροπολίτης Δέρκων.
Σημειωτέον ότι η Ζουμπάτα και το χωριό Μύρα αποτελούν μίαν Κοινότητα.
Ζουμπατίτες και Μυριώτες σήμερον κατοικούν εις Χαϊκάλι, εις Λακόπετραν και εις Καλαμάκι (= Χαρμπιλαίϊκα) Αχαΐας. Όμως μην κάνωμε σύγχυσιν με το Καλαμάκι (= Βίδοβα), το οποίον είναι χωριό της Αχαΐας πλησίον του Αράξου.
Εις το Καλαμάκι – Χαρμπιλαίϊκα εγκατεστάθη το πρώτον ο καπετάν Χαρμπίλας, οπλαρχηγός της Παλιγγενεσίας, αφού απήγαγε και ενυμφεύθη την Βγενιά (= Ευγενίαν) από το χωριό του την Ζουμπάτα. Η λαϊκή μούσα απαθανάτισε το γεγονός.
«Έκλεψ’ ο Χαρμπίλας τη Βγενιά
την όμορφη κοπέλα
και τώρα τι θα γένη, τι θα γένη».
Δύσκολη δουλειά. Τότε η αξία κάθε «φάρας» μετρούσε με πόσα ντουφέκια έβγαζε στον αγώνα.
Οι καπεταναίοι συγκέντρωναν πολύ «ασκέρι» έκαστος. Και η Βγενιά ήταν καπετανοπούλα.
Ο Παναγιωτάκης γυιός του Θεοδώρου Παπασπυροπούλου ή Θοδωράκη και της Θανάσως, με ειδικότητα σαλπιγκτού, πάντα όρθιος, πάντα πρώτος εις τα πεδία των μαχών.
Παρατίθενται σχετικές φωτογραφίες από τα πεδία των μαχών του Στρατού μας, όπου φαίνεται περίτρανα: η ευθύνη, η πειθαρχία, η ανδρεία, η αυταπάρνησις, αλλά και η μεγαλοπρέπεια των σαλπιγκτών.
Καθ’ ἃ αφηγείτο ο παππούς μου, ο πατέρας του Παναγιωτάκη, ο Θοδωράκης ήτο ένας άνθρωπος ευσεβής, καλοκάγαθος και συμφιλιωτικός εις τις διαφορές των κατοίκων του χωριού. Μητέρα του Παναγιωτάκη, η Θανάσω, κόρη αριστοκρατικής οικογενείας από τους Καμενιάνους, αδελφή του Βασίλη του Σταθακόπουλου.
Ο Πάνος ο Κυριακόπουλος όταν «αναπιάνονταν τα προζύμια» με την σύζυγόν του Αγλαΐαν, έβγαινε με τα πρόβατά του εις τα Κερασοβινά Διάσελα, έβλεπε το σπίτι της Αγαπημένης του εις την Κεράσοβαν (= Κερασιάν) Καλαβρύτων και έπαιζε με τη φλογέρα του το τραγούδι:
«Τέσσαρα χρόνια στο Στρατό
στη Δράμα και στην Οδησσό
και άλλα τέσσαρα στα ξένα
πως περνούν τα φανταράκια τα καημένα»
(μωρ’ Αγλαΐτσα μου).
Οι άνθρωποι αυτοί, Παναγιωτάκης Παπασπυρόπουλος, γαμβρός των Κυριακοπουλέων, Θεόδωρος Ανδρουτσόπουλος ή Κυριακόπουλος και Πάνος Κυριακόπουλος, ήσαν λάτρες της ιππασίας, εξ άλλου ο Θεόδωρος Ανδρουτσόπουλος ή Κυριακόπουλος υπηρέτησεν εις το Στράτευμα εις το Μεραρχιακόν Ιππικόν, με άριστες επιδόσεις.
Οι απόγονοι τούτων περιήρχοντο με τους κέλητές των (= άλογα ικανά για ιππασίαν), με ανοιχτόν τροχασμόν το Ιππόβοτον και Πολύπυρον Άργος (= την κοιλάδα του Τριβαδίου ή Ελουκού Ποταμού), άδοντες σκοπούς, σχέσιν έχοντες με την αγάπην, την οικογενειακήν και κοινωνικήν ζωήν, το όμορφον φυσικόν περιβάλλον κ.λπ.
Ένα άσμα εξ όσων ενθυμούμαι έχει ως εξής:
«Γιατί ειν’ ο ήλιος σκοτεινός και το φεγγάρι μαύρο,
λείπει της θάλασσας νερό της μαύρης γης χορτάρι
λείπει και μένα η αγάπη μου τόσον καιρό στα ξένα».
Υ/Γ. Ουκρανία.
Απόσπασμα από άρθρον του ιατρού Βασίλη Τσεμάνη εις την Εφημερίδα ΕΣΤΙΑ 24 Μαρτίου 2014.
«Η Ουκρανία είναι δίπλα μας. Η Κριμαία ακόμα πιο δίπλα. Μια δυο ώρες με αεροπλάνο πιο μακρυά από την Αθήνα. Ας αγκαλιάσουμε με τη φαντασία μας και τις ιστορικές μας γνώσεις ολόκληρη τη σημερινή Ουκρανία. Το έχει ανάγκη σήμερα που περνάει δραματικές στιγμές. Είναι και αυτή κομμάτι της Ευρώπης των λαών.
Με τις νίκες της και τις ήττες της.
Στο κέντρο ενός σταυρού: Ατλαντικός – Ουράλια, Βαλτική – Μαύρη Θάλασσα.
Οι κάτοικοι της σημερινής Ουκρανίας υπήρξαν στρατιωτικά και πολιτικά άτυχοι για πάρα πολλά χρόνια. Ενδιάμεσο πέρασμα (cross road), η χώρα τους για στρατιές επί στρατιών. Τυχεροί μόνον γιατί άντεξαν μέχρι τώρα. Ιδιαίτερα την χιτλερική λαίλαπα, τους διωγμούς των Εβραίων της, τον Σταλινικό «λιμό», ακόμα και την πρόσφατη ατομική έκρηξη του Τσέρνομπυλ. Τις τελευταίες μέρες με σπασμένα νεύρα οι Ουκρανοί ξαναγύρισαν στα παλιά…». Δεν είναι λίγο να ζεις «σκλάβος» στη χώρα σου για αιώνες ολόκληρους. Κάτω από μπότες εξουσίας. Μπότες θρησκευτικές πιο παλιά, στρατιωτικές και πολιτικές αργότερα…».
«Ποιος από μας θυμάται άραγε τους Κριμαϊκούς Πολέμους του 19ου αιώνα; Ρώσοι εναντίον Τούρκων. Ότι η πρώτη πρωτεύουσα της Ρωσίας ήταν το Κίεβο. Ότι η τσαρική Ρωσία θεωρούσε την Ουκρανία καρδιά της καρδιάς της. Όπως οι Σέρβοι είχαν το Κόσσοβο στα Βαλκάνια. Ότι ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός, άρχισε να επεκτείνεται από το Κίεβο χίλια χρόνια πιο πριν, στην αχανή Ρωσία. Εντύπωση μου έκαναν τα πλάνα της τηλεόρασης στα τελευταία γεγονότα, η παρουσία κληρικών μέσα στο πλήθος, ντυμένων σαν τους μητροπολίτες μας. Έχουμε ξεχάσει σχεδόν και την «ολοδικιά μας» προ-επαναστατική Φιλική Εταιρεία που στέριωσε αρχικά στην Οδησσό, πάνω στην Μαύρη Θάλασσα. Την Οδησσό που είναι κομμάτι σήμερα της νότιας Ουκρανίας, αν και δεν ξέρουμε για πόσο ακόμα. Θα μου πείτε τόσο πια μας ενδιαφέρει η Ουκρανία και το τι συμβαίνει εκεί; Θα απαντήσω πως ναι. Πολύ. Πού αλλού στον κόσμο θα βρούμε τόσες Ελληνικές πόλεις-λέξεις, όπως Σεβαστούπολη, Συμφερούπολη (ποιος ήξερε ότι ήταν πρωτεύουσα της Κριμαίας;). Η Μαριούπολη, μια πόλη με Ελληνικής καταγωγής πληθυσμό, σχεδόν 100.000 ανθρώπους; Αφήστε τους άλλους δεκάδες χιλιάδες Έλληνες που ζουν σκόρπιοι στην Ουκρανία. Δεν είναι τυχαίο ότι το πολιτιστικό κέντρο της Μαριούπολης το έφτιαξε ο δικός μας Πρόδρομος Εμφιετζόγλου, της Μηχανικής. Το εθνικό του έργο θα μνημονεύεται στην ιστορία των Ελλήνων για πάντα».
Τα γεγονότα στην Ουκρανία είναι απόλυτα ρευστά ακόμα και τώρα που μιλάμε. Μας φέρνουν κοντά στον παλιό ψυχρό πόλεμο (για να μην πω θερμόν πόλεμον). Έχει δουλειά η περιοχή που ζούμε. Πολύ δουλειά. Αλλά υπάρχει και Ευρώπη.
Πρέπει να τη διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού. Αλλοίμονο αν την αμφισβητήσουμε στις επερχόμενες Ευρωπαϊκές εκλογές. Η Ιστορία δεν θα μας το συγχωρήσει εύκολα. Οι πολιτικοί μας ταγοί, ας το έχουν υπ’ όψιν τους. Η Ιστορία τους ελέγχει…».
«… Η Πατρίδα μας, η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να παρακολουθεί ανήσυχη τα γεγονότα της Ουκρανίας. Ας ευχηθούμε ό,τι καλύτερον».
Εν κατακλείδι, επειδή σήμερον εν έτει 2024 Ιουνίου 21 εις την Ουκρανίαν διεξάγεται ένας θερμός πόλεμος μεταξύ δύο Ορθοδόξων χωρών, προσευχόμεθα εις την Δέσποινα του κόσμου, εις την Θεομήτορα, όπως γίνη Μεσίτρια δι’ επικράτησιν της Ειρήνης.
Φωτόπουλος Δ. Γεώργιος-Γεωργάκης
Εκ Μεγάλης Βρύσης Καμενιάνων Καλαβρύτων
Εν Καμενιάνοις την 21η Ιουνίου 2024