Σπουδαίες Εκδηλώσεις 6.11.2024
Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός
δια τους Πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες
και
Πολεμικό Μουσείο
δια την Λέλα Καραγιάννη
Ίδρυμα Προασπίσεως Ηθικών και Πνευματικών Αξιών
7.11.2024
ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ
Εἰς τὸν Φιλολογικὸ Σύλλογο «Παρνασσός»
Πραγματοποιήθηκε μία σεμνὴ ἐκδήλωσις τὴν Τετάρτη 6.11.2024. ἐπ’εὐκαιρίᾳ τῆς ἐπετείου τῶν 130 ἐτῶν τῆς Διαλέξεως (4.11.1894)
εἰς τὸν Φιλολογικὸν Σύλλογον τοῦ Πιέρ ντε Φρεντύ, Βαρόνου ντε Κουμπερτέν, ἱδρυτοῦ τῶν σύγχρονων Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων.
Κύριοι ὁμιλητὲς ἦσαν ἡ Δρ Ἀρχαιολογίας κ. Κ. Χριστίνα Μητσοπούλου Μέλος Ε.Δ.Π. τοῦ Παν/μίου Θεσσαλίας, ὁ κ. Λαυρέντιος Δελλασούδας ὁμ. Καθηγητὴς Παν/μίου Ἀθηνῶν Εἰδικὸς Γραμματεὺς τοῦ Φιλ. Συλ. Παρνασσός καὶ ὁ κ. Σταμάτιος Γεωργούλης Δρ Διεθνολογίας, Σύμβουλος τοῦ Φιλ. Συλ.Παρνασσός.
Εἰς τὸ Πολεμικό Μουσείο διὰ τὴν Λέλα Καραγιάννη
ἐπ’εὐκαιρίᾳ τῶν 80 ἐτῶν ἀπὸ τὴν ἐκτέλεσίν της τὴν 8.9.1944 ὑπὸ τῶν Γερμανῶν τῆς ἀντιστασικῆς Λέλας Καραγιάννη, ἀρχηγοῦ τῆς ὀργανώσεως ,,Μπουμπουλίνα,,.
Ἡ πολυτάλαντη Καλλιτέχνης κα Ἄννα Μπιθικώτση, ὁ σπουδαῖος Χοράρχης κ. Σωτήριος Δογάνης, ἡ καταπληκτικὴ φωνὴ τῆς κ. Κατερίνας Μεγάλου καὶ οἱ πολυμελεῖς ἄριστες Χορωδίες των μᾶς μετουσίωσαν καὶ ἐνθουσίασαν τὸ πολυπληθὲς ἀκροατήριο εἰς τὸ κατάμεστο Πολεμικὸ Μουσεῖο Ἀθηνῶν.
Συγκινητικὴ ἡ παρουσία τῆς ἐγγονῆς τῆς ἡρωίδος Λέλας Καραγιάννη, κας Λέλας Καραγιάννη.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
https://www.fotgrammi.gr/εθνικά-θέματα/σπουδαίες-εκδηλώσεις-6-11-2024-φιλολογικός-σ/
Η διάλεξή του στο Φιλολογικό Σύλλογο ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
στις 4 Νοεμβρίου 1894 περί της αναβίωσης
των Ολυμπιακών Αγώνων,
με αφορμή τη συμπλήρωση 130 ετών από την εκφώνησή της.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ Φ. Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
ΑΘΗΝΑ 2024
ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
HAIMEE TOY K. KOYMПEPNTEN
Η προχθεσινή διάλεξις τοῦ βαρώνου Κουμπερντέν ἐν τῇ αιθούσῃ τοῦ Φιλολογικοῦ Συλλόγου «Παρνασσού» εἶχεν ὡς ἑξῆς:
Κυρίαι καί Κύριοι,
Γνωρίζετε, τουλάχιστον ἐκ φήμης, τό μέγαρον τῆς Σορβόννης ἐν Παρισίοις. Ἐκεῖ ἐδρεύει τὸ φημισμένον Πανεπιστήμιον μας, τοῦ ὁποίου ἡ ἱστορία τόσον στενώς συνδέεται μετὰ τῶν περιπετειῶν τοῦ ἐθνικοῦ ἡμῶν βίου. Τα ἔνδοξα ὀνόματα, τα συνδεόμενα μετ’ αὐτοῦ, αἱ σοφαὶ ἐργασίαι, αἱ ἐξελθοῦσαι ἐκεῖθεν, τὰ πάντα, συντελοῦν εἰς τὸ νὰ καθιστοῦν σεβαστόν τόν γηραιὸν τοῦτον οἶκον, τοῦ ὁποίου τάς παραδόσεις προφυλάττουν σήμερον τοῖχοι νεόδμητοι καὶ πολυτελεῖς. Εἰς τὸ κέντρον τῆς νέας Σορβόννης ἀμφιθέατρον ἀπέραντον διεσκευάσθη. Εἰς τῶν δεξιοτέρων καλλιτεχνῶν ἡμῶν, ὁ Πουβὶ δὲ Σαβάν, ἐξετέλεσεν ἐν αὐτῷ τοιχογραφίαν μεγάλης εμπνεύσεως. Ἐκεῖ, κατά το 1889 συνήχθησαν, χάριν ἑορτῆς διεθνοῦς, τὰ λάβαρα ὅλων τῶν Πανεπιστημίων τοῦ κόσμου. Μᾶλλον προσφάτως, ἐκεῖ ἡ παγκόσμιος Επιστήμη ἀνευφήμησε τὸ ὄνομα τοῦ Παστέρ, καθ’ ἂν ἡμέραν ὁ μέγας ἐπιστήμων συνεπλήρωνε το ἑβδομηκοστόν ἔτος τῆς ἡλικίας του.
Ἐκεῖ τέλος, τὴν 16 Ιουλίου 1894, ο βαρῶνος Κουρσέλ, γερουσιαστής καὶ ἤδη πρεσβευτής τῆς Γαλλίας ἐν Βερολίνῳ, ἐνεκαίνισε τάς έργασίας του Διεθνούς Συνεδρίου πρὸς ἀνασύστασιν τῶν Ὀλυμπιακών Αγώνων. Υπερδισχίλια πρόσωπα εἶχον συνέλθει εἰς τὸν περίβολον τοῦτον. Ή Κυβέρνησις, ή Ακαδημία, το Πανεπιστήμιον ἀντεπροσωπεύοντο ευρέως. Ἀφοῦ ὁ πρόεδρος του Συνεδρίου απήγγειλε λόγον, πλήρη υψηλῶν νοημάτων, περὶ τῆς σημασίας τῶν γυμναστικῶν ἀσκήσεων ἐν τῷ κόσμῳ, ὁ ποιητὴς Ἰωάννης Αἰκὰρ εὗρε στίχους συγκινητικούς καὶ πάλλοντας διὰ νὰ ψάλῃ τὸ ἠθικὸν μεγαλεῖον τῆς φυσικῆς ῥώμης καὶ τῶν σωματικῶν ἀγώνων. Κατόπιν, ἐν μέσῳ σιγῆς θρησκευτικῆς ἠκούσθη ὁ πρὸς τὸν Ἀπόλλωνα ὕμνος, ὅστις μετὰ δισχίλια ἔτη ἐξῆλθε τῆς γῆς τῶν Δελφῶν καὶ ὅστις, διὰ πρώτην φορὰν ἐψάλη ἐκεῖ ἐν χορῷ, ἡ ἐντύπωσις δ’ ὑπῆρξε ζωηροτάτη. Δι’ ἑνὸς τῶν μεγαλοπρεπῶν ἐκείνων ἀνοιγμάτων [échappée], τὰ ὁποῖα ἐνίοτε ή μουσική παρέχει πρὸς τοὺς ἐξαφανισθέντας κόσμους, ή παρισινή ὁμήγυρις εἶχε διίδη πρὸς στιγμήν, μέ ὅλην αὐτῆς τὴν αἴγλην, τὴν ἑλληνικὴν ἀρχαιότητα.
Ἀπὸ τῆς στιγμῆς ἐκείνης, Κύριοι, τὸ ἑλληνικὸν δαιμόνιον ευρίσκετο ἐν μέσῳ ἡμῶν καὶ μετέβαλλε τὸ ἁπλοῦν τοῦτο Γυμναστικὸν Συνέδριον εἰς Συνέδριον ἠθικῆς βελτιώσεως καὶ κοινωνικῆς εἰρήνης. Ο σκοπός μου εἶχεν ἐπιτευχθῇ.
Α’
Ἐφοβήθην κατ’ αρχάς τους σαρκασμοὺς ἢ τουλάχιστον την ειρωνικὴν ἐκείνην ευμένειαν, μὲ τὴν ὁποίαν εἰς τὴν σκωπτικὴν ἐποχήν μας υποδέχονται τοὺς ἐργάτας, τοὺς ὑπολειπομένους τῆς ἐπιβολῆς τοῦ ἔργου των. Πρὸ ἑνὸς ἔτους ἀκριβῶς, εὑρισκόμενος εἰς τὰς Ηνωμένας Πολιτείας, εἶχα προκαλέσει συνέλευσιν τῶν ἀντιπροσώπων τοῦ ἀμερικανικού αθλητισμοῦ. Εἰς τὸ Λονδίνον, βραδύτερον, εἶχα συνομιλήσει, μετὰ τῶν εἰδικοτέρων περὶ τὰ σπόρτ ἀνδρῶν. Παρασκευάσας δ’ οὕτω τὸ ἔδαφος, ἐφρόνουν ὅτι τὸ Συνέδριον τῶν Παρισίων εἶχεν ἐλπίδας τινὰς ἐπιτυχίας, ἀπέναντι πολλῶν φόβων αποτυχίας. Αλλά, κύριοι, τοιοῦτον εἶνε τῆς ἀρχαιότητος τό γόητρον καὶ ἰδίως τῆς ἀρχαιότητος ἐκείνης, τὴν ὁποίαν ἀντιπροσωπεύετε – ὥστε ή κοινή γνώμη προσεχώρησεν ἀδιστάκτως εἰς σχέδιον, τοῦ οποίου ή ἐπιβολὴ ἠδύνατο νὰ ἐκπλήξῃ αὐτὴν καὶ νὰ τῆς ἐμπνεύσῃ τὴν δυσπιστίαν. Ἀκόμη καὶ μεταξὺ ἐκείνων, οἵτινες δὲν κατενόησαν ἀκριβῶς τὸν σκοπόν, οἵτινες ενόμισαν, ὅτι διενοούμεθα ν’ ἀναζήσωμεν ὄχι τὴν γενεσιουργὸν τοῦ θεσμοῦ ἰδέαν, ἀλλὰ τὴν ἐξωτερικὴν αὐτοῦ μορφήν, ἀκόμη καὶ μεταξὺ ἐκείνων, δὲν εἴχαμεν οὔτε ειρωνικά μειδιάματα, οὔτε καταφρόνησιν. Καὶ ὅμως, δὲν θὰ ἦτο γελοῖα καὶ δυσχερής ή πλήρης αὕτη ανάπλασις τοῦ παρελθόντος;
Φαντάζεσθε την πομπήν τῶν Παναθηναίων έκ μετημφιεσμένων αποτελουμένην, ἀνερχομένην εἰς τεχνητόν βράχον μέχρι Προπυλαίων ἐκ καρτονίου, ἐνῷ λιβανωτὸς θὰ ἔκαιεν ἐπὶ ἐγχρώμων ξυλίνων τριπόδων καὶ παρῳδίαι ὕμνων θὰ ἐψάλλοντο πρὸς τοὺς θεοὺς ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἀπέθαναν καὶ τῶν ὁποίων ή λατρεία ἀντικατεστάθη ὑπὸ θρησκείας αυστηροτέρας, θειοτέρας καὶ ἁγνοτέρας; Τοιαύτη πομπή θ’ απετέλει διπλῆν βλασφημίαν.
Ἄλλη εἶνε ἡ καθοδηγήσασα με σκέψις. Ἐπιτρέψατέ μοι νὰ ρίψω ἐν βλέμμα πρὸς τὰ ὄπισθεν καὶ διὰ μεγάλων γραμμῶν νὰ σᾶς ἀφηγηθῶ τοῦ ἀθλητισμοῦ τὴν ἱστορίαν.
Γνωρίζομεν σήμερον ὅτι ἡ Αἴγυπτος ηγνόησεν αὐτόν. Τα ιερογλυφικά, τόσον δαψιλῆ εἰς παντοίας λεπτομερείας περὶ τοῦ παρὰ τὸν Νεῖλον βίου, τηρούν πλήρη σιωπὴν περὶ τούτου. Εἶνε ἀληθὲς ὅτι ὁ αἰγυπτιακός στρατὸς ἀσκεῖτο μετ’ ἐπιμελείας. Ἡ γνῶσις σταθμῶν τινῶν καὶ τῆς ὥρας, καθ’ ἣν διενύοντο αἱ μεταξὺ αὐτῶν ἀποστάσεις, μᾶς ἐπιτρέπουν να συγκρίνωμεν τοὺς ὁπλίτας τοῦ Φαραὼ πρὸς τοὺς σημερινούς πεζοὺς στρατιώτας, ὅσον ἀφορᾶ τὴν διάρκειαν καὶ τὸ τάχος τῶν στρατιωτικῶν πορειῶν καὶ ἡ σύγκρισις δεν θέτει εἰς ὑποδεεστέραν μοῖραν τοὺς ἀρχαίους. Ὑπάρχει ἐπίσης ἡ πάλη, ἥτις ἐδιδάσκετο εἰς τὰ στρατόπεδα καὶ τῆς ὁποίας οἱ ὅροι ἦσαν οἱ αὐτοὶ ὡς
1
σήμερον. Επρεπεν ὁ νικητής να ρίψῃ κατὰ γῆς τὸν ἀντίπαλόν του, ὥστε οἱ δύο ὦμοι νὰ ἐγγίσουν τὸ ἔδαφος, διὰ ν’ ἀναγκασθῇ οὗτος νὰ ὁμολογήσῃ τὴν ἧτταν του. Ὁ ἀγών οὗτος ἀπετέλει μικρογραφίαν μάχης μεταξύ δύο άνθρώπων, ἀλλὰ δὲν πρέπει ν’ αναζητήσωμεν εἰς τοῦτο ἴχνος ασκήσεως. Κατ’ ισχυρότερον λόγον τοιαῦτα ἴχνη δεν πρέπει ν’ ἀναζητήσωμεν εἰς τὴν ἀπωτάτην Ανατολήν, εἰς τὰς χώρας ὅπου ὁ Βούδδας μὲ τὸ ἀποκρυσταλλωμένον μειδίαμά του ὑπνώττει εἰς τὸ βάθος τοῦ λωτοῦ, ὡς ή προσωποποίησις τῆς σωματικῆς ἀδρανείας καὶ τῆς ἀκινησίας τῶν μυώνων.
Ὁ Ὅμηρος, ἁπλᾶς δίδει νύξεις περὶ τοῦ θέματος τούτου καὶ μόνον μετὰ τοῦ Λυκούργου αἱ σωματικαὶ ἀσκήσεις ἐμφανίζονται ἐπὶ τῆς σκηνῆς τοῦ κόσμου. Ὁδηγεῖ αὐτὰς ἡ παιδαγωγία, φέρουν δὲ τὴν μορφὴν τὴν ὁποίαν ἐπρόκειτο νὰ λάβουν καὶ κατὰ τὰς ἀρχὰς τοῦ 19ου αἰῶνος,
Εἶνε βεβαίως ὡραῖον καὶ εὐγενὲς νὰ ἀσκῇ τις τὸ σῶμα μὲ τὴν ἰδέαν, ὅτι θὰ δυνηθῇ καλλίτερον νὰ ὑπερασπιθῇ τὴν ἰδίαν πατρίδα καὶ τελειότερον νὰ ἐκπληρώσῃ τα καθήκοντα αὐτοῦ ὡς πολίτου. Ἀλλ’ υπάρχει τί τελειότερον, ἀνθρωπινώτερον, ἂν τολμᾷ τις νὰ εἴπῃ οὕτω. Εἶνε ἡ διὰ τῶν σωματικῶν ἀσκήσεων ἐπιδίωξις τῆς θαυμαστῆς στερεοποιήσεως τῆς ἀνθρωπίνης μηχανῆς, τῆς ἁβρᾶς ισορροπίας μεταξύ ψυχῆς καὶ σώματος, τῆς ἀπολαύσεως ζωῆς δραστηριωτέρας καὶ ἐντονωτέρας, τῆς ἁρμονίας τῶν δυνάμεων, τῆς ἠρέμου καὶ εὐτυχοῦς ἀλκῆς. Ὑπό τήν ἔποψιν ταύτην ἐξεταζόμεναι, αἱ σωματικαὶ ἀσκήσεις δύνανται νά ἐξυπηρετήσουν τα συμφέροντα ἔθνους τινός καὶ νὰ λαμπρύνουν τὰς τύχας του. Εἰς ὑμᾶς τοὺς Ἀθηναίους ἀνήκει ή τιμή, ὅτι ἐδώσατε εἰς τὸν κόσμον την διατύπωσιν τῆς ἰδέας ταύτης.
Δεν έχω ανάγκην νὰ σᾶς ἐξάρω την γνωρίζετε καλλίτερα ἀπὸ ἐμέ τήν ἀνδρικήν λαμπρότητα, τῆς ὁποίας ὑπῆρξεν ἡ γεννέτειρα. Τὸ ἀθηναϊκόν γυμνάσιον ὑπῆρξε θαυμαστόν κράμα μεταξύ των δύο τάξεων τῶν ἰδεῶν, αἱ ὁποῖαι διαμφισβητοῦν τὸν ἄνθρωπον καὶ τὰς ὁποίας, ἅπαξ ῥαγείσης τῆς ἰσορροπίας, εἶνε τόσον δύσκολον να συμβιβάσῃ τις. Αἱ ἰδέαι καὶ τῶν μυώνων ή δύναμις ἐβάδιζον ἐκ παραλλήλου ἐν αὐτῷ, φαίνεται δέ, ὅτι ἡ ἁρμονία αὕτη ἦτο τόσον τελεία, ὥστε νὰ ἑνώνῃ νεότητα καὶ γῆρας. Κατὰ γενικὸν κανόνα, οἱ ὑμέτεροι πρόγονοι δὲν ἐγνώρισαν οὔτε τῆς ἥβης τὰς παρεκτροπάς, οὔτε τοῦ γήρατος τήν δυσθυμίαν. Ἡ γνῶσις του ζῆν ευρίσκετο τότε εἰς τὸ ἀπόγειον αὐτῆς καὶ φυσικῶς ἀπέρρεεν ἀπ’ αὐτῆς ἡ γνῶσις τοῦ θνήσκειν. Ἔζων τότε ἄνευ φόβου καὶ ἀπέθνησκον ἄνευ λύπης, ἐν πόλει ἀῤῥαγεῖ καὶ ἐν θρησκείᾳ ἀσυζητήτῳ, πράγματα τὰ ὁποῖα ἀτυχῶς δὲν γνωρίζομεν σήμερον.
Κατόπιν ὅμως, σπέρμα παρακμῆς διεισέδυσεν εἰς τὴν ὑγιά ταύτην ζωήν. Τὸ αὐτὸ σπέρμα τὸ ὁποῖον, ἂν δὲν μεριμνήσωμεν, θὰ μαράνῃ καὶ ἡμῶν τὰς ἀναγεννωμένας ἐλπίδας: το χρῆμα. Βεβαίως, τῆς Ὀλυμπίας ὁ παλαιστής ἐφυλάττετο μέχρι τινός σημείου ὑπὸ τοῦ ἱεροῦ χαρακτῆρος τῶν ἀγώνων εἰς οὓς ἀπεδύετο καὶ ὁ ἐκ κοτίνου στέφανος, ὅστις ἔστεφε τὴν κεφαλὴν τοῦ νικητοῦ, παρέμενε τὸ ἔμβλημα τῆς ἀφιλοκερδείας καὶ τοῦ ἱπποτικοῦ πνεύματος. Ἀλλ’ ή γενέθλιος πόλις, εὐτυχής διὰ τὸν θρίαμβόν του, ἐπλούτιζεν αὐτὸν ἀμέτρως, περιβάλλουσα τὴν ὥριμον ἡλικίαν του διὰ παραλόγου χλιδῆς. Ὅ,τι σήμερον ονομάζομεν «επαγγελματισμόν», βλέπετε ὅτι ἀπὸ μακροῦ χρονολογεῖται. Βεβαίως πολῖται πολλοὶ ἀντεπεξήρχοντο εναντίον τῶν τοιούτων τάσεων, ἀλλὰ δὲν ἠμπόρεσαν φαίνεται να κατανικήσουν αὐτάς. Ἀπὸ ἔτους εἰς ἔτος ἡ φιλοσοφία τῶν σωματικῶν ἀσκήσεων συνεσκοτίζετο, ἔμελλε δὲ νὰ ἐκλίπῃ ἐντελῶς. Ὁ ἀθλητισμός, παρερχομένων τῶν αἰώνων, ἐπέπρωτο νὰ εὕρῃ τέλος οἰκτρὸν εἰς τὴν κτηνώδη μέθην τοῦ ρωμαϊκοῦ ἱπποδρόμου,
Ὁ Χριστιανισμὸς ἐπολέμησεν αὐτὸν καὶ διότι ἦτο λείψανον τοῦ Ἐθνισμοῦ, ἀλλὰ καὶ διότι εἶχε προσλάβει χαρακτῆρα θηριώδους σκληρότητας. Μεγάλη, ουράνιος πνοὴ ἐπέπνευσεν ἐπὶ τοῦ ἀρχαίου πολιτισμοῦ καὶ κατέσπειρε τὰ λεπτά αὐτοῦ θρύμματα. Νόμος νέος, νόμος πίστεως καὶ ἀλληλεγγύης, τραχύς καὶ μεγαλοπρεπής ἐπροκηρύχθη κατά πρόσωπον τῆς ὑφηλίου. Πολλάκις ανελογίσθην τὴν ἐντύπωσιν τῆς ἠγανακτημένης φρίκης, την ὁποίαν θὰ ᾐσθάνθη ἐθνικὸς τῆς μεγάλης ἐποχῆς, ἀκούων τοὺς ὑπερτάτους λόγους τῆς ἐπὶ τοῦ ὄρους διδαχῆς. Ἡ σφοδροτέρα αναρχικὴ ἀγόρευσις δὲν θὰ ἐφαίνετο εἰς σύγχρονον κεφαλαιούχον οὔτε ἀποτροπαιοτέρα, οὔτε μᾶλλον ἔκφρων.
Οὐδὲν ὅμως τὸ ἀσυμβίβαστον ὑπάρχει μεταξὺ τῶν χριστιανικῶν ἐλπίδων καὶ τῆς καλλιεργείας τῶν σωματικῶν δυνάμεων. Εἰς οἰκτρὰν πλάνην περιέπεσεν ὁ Μεσαιῶν, μεταβάλλων τὸ σῶμα εἰς ἁπλοῦν ῥάκος καὶ διδάσκων πρὸς τοὺς ἀνθρώπους την καταφρόνησιν τῆς ζωῆς. Καὶ ὅμως καὶ κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην τῆς τόσον ἁγνῆς καὶ τόσον παιδαριώδους ἀποκλειστικότητος [absolutisme], ὑπῆρξαν οἱ φιλογυμνασταί. Ὁ ἱπποτισμός ἦτο μέγας αθλητικός σύνδεσμος.
Δύναται τὶς νὰ ἐκπλαγῇ, ὅτι ὁ ἀθλητισμός, οὕτω συντηρούμενος ὑπὸ μικρᾶς ὁμάδας ἀνθρώπων, δὲν μετέσχε τοῦ μεγάλου κινήματος, ἐξ οὗ προῆλθεν ἡ Ἀναγέννησις. Η ανθρωπότης, ἐννοοῦσα τέλος ὁποίου πλούτου εἶχε στερηθῇ, ἐπέστρεψε πρὸς τὰ ὀπίσω διὰ ν’ ἀνεύρῃ αὐτόν. Ἀλλὰ δὲν ἀνεῦρεν εἰμή μέρος, τοῦ ὁποίου βεβαίως έκαμε καλὴν χρῆσιν. Το λοιπόν μέρος τῶν θησαυρῶν ἔμενε θαμένον ὑπὸ τὴν γῆν, ὡς τὰ λείψανα τῶν τοίχων, τὰ ἀγάλματα, αἱ στῆλαι, τὰ μωσαϊκά, τὰ ὁποῖα ἡ ἀρχαιολογία φέρει εἰς φῶς, πρὸς ἐποικοδόμησιν καὶ διδασκαλίαν ἡμῶν τῶν νεωτέρων.
Β ́
Ὅσον ὀλίγον καὶ ἂν ἐσπούδασε τις, κύριοι, τὴν ἱστορίαν τοῦ αἰῶνος μας, ἐκπλήσσεται ἐκ τῆς ἠθικῆς ἀταξίας τὴν ὁποίαν φαίνονται εἰσάγουσαι εἰς τὸν κόσμον αἱ βιομηχανικαί ανακαλύψεις. Ὁ βίος ανεστατώθη, οἱ λαοὶ αἰσθάνονται τὴν γῆν σαλευομένην ὑπὸ τοὺς πόδας των. Δεν γνωρίζουν τίνα νάκολουθήσουν, διότι τὰ πάντα πέριξ αὐτῶν κινοῦνται καὶ μεταβάλλονται. Καὶ ἐν τῇ ταραχῇ αὐτῶν, ὡς διὰ νὰ προβάλλουν ἀντιστάθμισμα τι εἰς τὰς ὑλικὰς
2
ταύτας δυνάμεις, τὰς συσσωρευομένας ὡς κολοσσιαία κυκλώπεια τείχη, ἀναζητοῦν ὅλα τὰ στοιχεῖα τῆς ἠθικῆς δυνάμεως, τὰ ἀνὰ τὸν κόσμον διεσπαρμένα. Νομίζω ὅτι αὐτή εἶνε ἡ φιλοσοφικὴ γενεσιουργός αἰτία τῶν ἰδεῶν τῆς σωματικῆς ἀναπλάσεως, αἵτινες χαρακτηρίζουν τον 19ον αιώνα.
Σημειώσατε, ὅτι εἰς τὰς πλείστας τῶν χωρῶν, τὰς ἰδέας ταύτας ἔθεσεν ἐν τιμῇ μέγας τις κλονισμός. Την ἐπαύριον τῆς Ἰένας, ή Πρωσσία περισυλλέγει τὰς δυνάμεις της, όπως η Γαλλία την επαύριον τοῦ Σεδάν. Δι’ ἀμφοτέρας, τῶν ἐθνικῶν ὅπλων ή ἧττα σημαίνει τὴν ἔναρξιν ἐποχῆς ἀνδροπρεποῦς, ὅπου πᾶν ὅ,τι τελεῖται ἀποβλέπει εἰς τὴν ἀνόρθωσιν, εἰς τὸ ἔργον δὲ τοῦτο ή γυμναστική λαμβάνει εὐθὺς ἀμέσως θέσιν πρωτεύουσαν. Οὕτω καὶ ἐν Ἀμερικῇ, τὴν ἐπιοῦσαν τοῦ φοβεροῦ ἐκείνου ἐμφυλίου πολέμου, τοῦ κλονίσαντος ἐκ θεμελίων την Δημοκρατίαν τῶν Ηνωμένων Πολιτειῶν, ἡ πρὸς τὰς σωματικὰς ἀσκήσεις ἀγάπη ἀναπτύσσεται. Μέχρι τῆς στιγμῆς ἐκείνης, ή αμερικανική κοινωνία ἐπετήδευε περιφρόνησιν πρὸς αὐτὰς καὶ ἐνόμιζεν ἀσυμβίβαστον τὴν ἀνάπτυξιν τῶν σωματικών δυνάμεων πρὸς τὴν πνευματικὴν ὑπεροχήν.
Ιδέτε πόσον ἡ ἱστορία ὁμοιάζει! Ἂν δὲν ἐγεννήθη νέος Λυκοῦργος διὰ νὰ συγγράψῃ άθλητικὸν κώδικα, ἀλλὰ καθαρῶς διαβλέπει τις τὴν ἀνταύγειαν τοῦ παραδείγματος τῆς Σπάρτης, ενώ παραπλεύρως ἐπὶ τῶν ὀμιχλωδῶν τοῦ Ταμέσεως ὀχθῶν ἀναγεννῶνται αἱ Ἀθῆναι. Τα δύο συστήματα, αἱ δύο θεωρίαι, ἀντιτίθενται καὶ πάλι πρὸς ἀλλήλας. Υπάρχουν σωματικαί ἀσκήσεις χάριν τοῦ πολέμου, ὡς ὑπάρχουν σωματικαί ἀσκήσεις χάριν τῆς ἰδίας τοῦ ἀτόμου
εὐχαριστήσεως.
Ἡ ἀθηναϊκὴ ἰδέα προέρχεται εἰς φῶς μετά τινός δειλίας, τουλάχιστον μετά μετριοφροσύνης. Ο διάσημος Κίνξλεϋ καὶ τινὲς τῶν φίλων του ἀρχίζουν πρὸ ἑξήκοντα ἐτῶν ἐπιδιδόμενοι εἰς ἀσκήσεις. Ἦτο τότε τοῦτο νεωτερισμός. Ἡ Ἀγγλία, ἥτις φαίνεται ὅτι ἐκ προορισμοῦ εἶνε ἡ πατρὶς τῶν σωματικῶν ἀσκήσεων, τούναντίον, οὐδέποτε εἶχεν γνωρίσῃ αὐτάς. Διότι, οὔτε ἐπειδὴ εὐπατρίδαι τινες, βάρβαρα ἔχοντες ἤθη, ἱππηλάτουν ἐφ’ ὅλην τὴν ἡμέραν κυνηγοῦντες, οὔτε διότι χωρικοί τινες ἐσφαιροπαίκτουν καὶ ἐτόξευον, ή Αγγλία ἠδύνατο να θεωρηθῇ ὡς τόπος σωματικῶν ἀσκήσεων. Η νεολαία της ἦτο ἀπαθής, αἱ διασκεδάσεις της οὐδὲν εἶχον τὸ ὑψηλότερον. Διὰ τοῦτο καὶ μετά περιφρονήσεως έγεινεν ἀποδεκτή ἡ ἀπόπειρα τοῦ Κίνλεϋ, ἡ εἰρωνεία δὲ ἔγεινε καυστική, ὅταν ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀσκουμένων ηύξησε. Μετ’ ὀλίγον, ή ειρωνεία μετεβλήθη εἰς ἀγανάκτησιν. Οἱ οπαδοί τῆς ρουτίνας διημαρτύροντο. Καὶ ἡμεῖς ἐν Γαλλία βραδύτερον έγνωρίσαμεν τὰς διαμαρτυρήσεις ταύτας…
Τότε ἀνεφάνη ὁ Θωμᾶς Ἄρνολδ, ὁ μεγαλείτερος τῶν νεωτέρων χρόνων παιδαγωγός, ὅστις πλειότερον παντός ἄλλου συνετέλεσεν εἰς τήν σημερινήν ευημερίαν καὶ τὴν θαυμαστήν τῆς πατρίδος του ἐξάπλωσιν. Δι’ αὐτοῦ, αἱ σωματικαὶ ἀσκήσεις εἰσῆλθον εἰς ἐν τῶν μεγαλειτέρων κολλεγίων καὶ μετέβαλλον αυτό. Ἀφ’ ἧς δὲ ἡμέρας ἡ πρώτη γενεά, ἡ διὰ τῶν φροντίδων αὐτοῦ διαπλασθεῖσα, προῆλθεν εἰς τὴν ζωήν, τα πράγματα του βρεττανικού κράτους μετέβαλον ὄψιν. Δὲν ὑπάρχει ἴσως παράδειγμα καταπληκτικώτερον τούτου, ἐπαληθεῦσαν τὸ ἀξίωμα ότι, μιὰ φούχτα καλῶν ἐργατῶν δύναται να επαρκέσῃ εἰς τὴν ἀναμόρφωσιν ολοκλήρου κοινωνίας…
Γνωρίζετε ὁποῖος ἀπέβη ὁ ἀγγλικός αθλητισμός. Όχι μόνον κυριαρχεῖ τῆς ἐκπαιδεύσεως, ἐν τῇ ὁποῖα παρέχει εἰς τὸν διδάσκαλον λεπτὸν ἅμα καὶ ἰσχυρὸν ὅπλον ἠθικῆς διαπλάσεως, ἀλλὰ κατέλαβεν ολόκληρον τὴν Ἀγγλίαν. Σήμερον δ’ εὑρίσκεται πανταχοῦ. Εἰς τὴν Γαλλίαν, εἰς τὴν Γερμανίαν, εἰς τὸ Βέλγιον, ὑφίσταται παραπλεύρως τῆς κυρίως καλουμένης γυμναστικῆς καὶ συζῇ μετ’ αὐτῆς ὡς νεώτερος αδελφός, πλήρης φιλοδοξίας. Εἰς τὴν Ἰταλίαν, τὴν Ουγγαρίαν, τὴν νότιον Αμερικήν, ἀκόμη εἰς τὴν Ρωσσίαν, εἰς τὴν Ισπανίαν, ή σημαία αὐτοῦ κυματίζει φαιδρά. Τον ἔχετε καὶ ἐδῶ ἀκόμη. Οι γυμναστικοί σας σύλλογοι, ὁ Ὅμιλος τῶν Ἐρετῶν τοῦ Πειραιῶς, ὁ Ὅμιλος τῶν Φιλόπλων, οἱ διάφοροι ποδηλατικοί σύλλογοι, λίαν εὐπρεπῶς δύνανται νὰ ὑποστῶσι τὴν σύγκρισιν πρὸς ὁμοίους συλλόγους τῆς δυτικῆς Εὐρώπης.
Ἡ πρὸς τὰς σωματικὰς ἀσκήσεις τάσις εἶνε λοιπόν διεθνὴς καὶ ζωηροτάτη. Τα μαθήματα τῆς ἀρχαιότητος, ἐνταῦθα πρέπει νὰ μᾶς χρησιμεύσουν. Ἂς ἀποφύγωμεν τους σκοπέλους τοὺς ὁποίους ἡ πεῖρα τῶν προγόνων μας μᾶς ὑπέδειξεν. Αἱ σημεριναὶ σωματικαὶ ἀσκήσεις καὶ ἑλαττοῦνται καὶ ὑπερέχουν τῶν ἀρχαίων. Αἱ σημεριναί ἔχουν όργανα τελειότερα. Μόνη ή κολυμβητική, ή πάλη καὶ αἱ γυμναστικαί ἀσκήσεις παρέμειναν αἱ αὐταί. Σήμερον κωπηλατούμεν ἐντὸς ἀκάτων καὶ φαλαινίδων κατασκευαζομένων μετ’ επιστημονικῆς λεπτότητας, διολισθαίνομεν ἐπὶ τοῦ διαβολικοῦ ποδηλάτου, τοῦ ὁποίου αἱ κατακτήσεις όσημέραι ἐκτείνονται, ἔχομεν ῥακέττας, σφαίρας, παγοπέδιλα, ξίφη λεπτότατα.
Ἀλλ’ αἱ ἀσκήσεις ἡμῶν ἐλαττοῦνται τῶν ἀσκήσεων τῶν ἀρχαίων κατὰ τὴν φιλοσοφικὴν βάσιν, Ελλείπει ἐξ αὐτῶν τοῦ σκοποῦ τὸ ὑψηλόν, τὸ σύνολον τῶν θρησκευτικῶν καὶ πατριωτικῶν ἐκείνων ὅρων, δι’ ὧν ἡ ἀρχαιότης περιέβαλλε τῆς νεολαίας τὰς πανηγύρεις. Πρὸ τοῦ ἀγῶνας, ὁ ἀθλητής υπεβάλλετο εἰς εἶδος τί ἐξιλασμοῦ, δι’ οὗ ἔμελλε νὰ καταστῇ ἄξιος νὰ κατέλθῃ εἰς αὐτούς. Καὶ πᾶσα κηλίς, τὴν ὁποίαν ἔφερε κατά τήν ζωήν του, καθίστα αὐτόν ἀπολύτως ἀνίκανον να μετάσχῃ τῶν ἀγώνων. Δεν φανταζόμεθα σήμερον ποδηλατιστήν, ὅστις, διὰ νὰ δυνηθῇ νὰ μετάσχη ποδηλατικοῦ ἀγῶνος, πρέπει να λάβῃ πρωτήτερα ἀπὸ τὴν Δημαρχίαν πιστοποιητικὸν καλῆς διαγωγῆς, οὔτε ξιφομάχον, ὅστις θὰ ἑτέλει εἰς τὸν ναὸν ἔνοπλον τινὰ ἀγρυπνίαν, ὡς οἱ ἱππόται τοῦ Μεσαιῶνος. Ἀλλ’ ὅμως γνωρίζομεν ὅτι ὁ ἀθλητισμός διατρέχει κινδύνους σοβαρούς, ὅτι δύναται νὰ ἐξοκείλῃ εἰς τὴν κερδοσκοπίαν καὶ τὸν βόρβορον καὶ ὅτι ὀφείλομεν πάσῃ θυσίᾳ νὰ σώσωμεν αὐτὸν ἀπὸ τούτων. Ἐὰν δὲν κατορθώσωμεν να τηρήσωμεν αὐτὸν ὑψηλά, πᾶσαι αἱ ἐλπίδες, αἱ ἐπ’ αὐτοῦ στηριχθεῖσαι θα καταρρεύσουν. Δὲν θὰ ἐπιτελέσῃ κανένα σκοπὸν ἐν τῷ σχολείῳ, δὲν θὰ ἐκπληρώσῃ κανένα προορισμόν ἐν τῷ βίῳ. Τουναντίον, θὰ συντελέσῃ εἰς τὴν διαφθοράν, εἰσάγων νέον αὐτῆς
3
στοιχεῖον. Ἀλλ’ εἶνε ἀδύνατον, λοιπόν, εἰς νέαν τάξιν ἰδεῶν, σύμφωνον πρὸς τὰς ἀνάγκας τῆς ἐποχῆς, ν’ ἀνεύρωμεν τὸ τόσον ἀναγκαιούν ἠθικὸν ἀντιστάθμισμα;
Ὁ νεώτερος αθλητισμός, κύριοι, δύο ἔχει ροπάς, ἐφ’ ὧν προκαλῶ τὴν ὑμετέραν προσοχήν: τὴν δημοκρατικὴν καὶ τὴν διεθνῆ. Ἡ μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ἐπελθοῦσα κοινωνικὴ ἐπανάστασις, ἥτις θέλει ἴσως ἐπεκταθῇ καὶ μεταξὺ τῶν πραγμάτων, ἐξηγεῖ τήν πρώτην ταύτην ιδιότητα. Η ταχύτης τῶν μέσων τῆς συγκοινωνίας, ή πυκνότης αὐτῆς, ἐξηγοῦν τὴν δευτέραν. Δεν πρόκειται ἐνταῦθα να συζητήσω τὰς ἀρετὰς ἢ τὰ ἐλαττώματα τῆς Δημοκρατίας. Ευρίσκω πολύ εύστοχον τὴν περὶ τούτου ἀπάντησιν τοῦ Πάτερ Διδῶν. Κάποτε παραπονεῖτο τίς εἰς αὐτόν, ὅτι ἔβλεπεν ἐξογκούμενον το κῦμα τῆς Δημοκρατίας. Ο εύγλωττος δομινικανὸς τοῦ ἀπήντησεν:
Όταν βγαίνω ἔξω, ποτέ δεν κυττάζω τί καιρὸ κάμνει, διὰ τὸν ἁπλούστατον λόγον, ὅτι δὲν ἔχω τὴν δύναμιν νὰ τὸν ἀλλάξω.
Ἡ ἀπάντησις εἶνε σοφή.
Τὸ αὐτὸ δύναμαι νὰ εἴπω καὶ ἐγὼ περὶ τοῦ διεθνισμοῦ. Ἐννοεῖται, ὑπὸ τὴν ἐκδοχήν τοῦ σεβασμοῦ πρὸς τὴν πατρίδα ἑνὸς ἑκάστου καὶ οὐχὶ ἐπὶ τὴν ἔννοιαν τοῦ ἐξαφανισμοῦ αὐτῶν. Ὁ διεθνισμός εἶνε ῥεῦμα, τὸ ὁποῖον ἀπέῤῥευσεν ἐκ τῆς ὑπερτάτης ανάγκης εἰρήνης καὶ ἀδελφότητος, τῆς ἀνερχομένης ἀπὸ τῶν μυχίων τῆς ἀνθρωπίνης καρδίας. Ἡ εἰρήνη απέβη ώσει θρησκεία τις, τῆς ὁποίας οἱ βωμοί όσημέραι περιστοιχοῦνται ὑπὸ ἀριθμοῦ πιστῶν ὁλονὲν αὐξάνοντος. Πῶς νὰ μὴν μνημονεύσωμεν τὴν θρησκείαν αὐτήν, καθ’ ἣν ἡμέραν εἰσῆλθεν εἰς τὴν αἰωνίαν γαλήνην, περιστοιχούμενος ὑπὸ τῆς εὐλαβείας καὶ τῆς θλίψεως τοῦ κόσμου ολοκλήρου, ο μέγας Αὐτοκράτωρ, τοῦ οποίου ἡ ἰσχὺς ὑπῆρξε τόσον γλυκεῖα καὶ τὸ κράτος τόσον σωτήριον; (Επιδοκιμασίαι ζωηραί).
Καὶ ἀφοῦ ἔθιξα το πρόσφατον τοῦτο καὶ ὀδυνηρόν δι’ ἐσᾶς καὶ δι’ ἡμᾶς γεγονός, δεν δύναμαι να παραλείψω ν’ ανακαλέσω επίσης εἰς τὴν μνήμην σας, τὸν τόσον δίκαιον, τόσον εὐθὺν καὶ τόσον ἀγαθὸν ἄνδρα, διὰ τὸν ὁποῖον πρό πέντε μηνῶν αἱ σημαῖαι ἐσκέποντο με πένθος, τον πολυαγάπητον καὶ πολυσέβαστον τῆς γαλλικής Δημοκρατίας ἀρχηγόν. Ἐπὶ τῶν δύο τούτουν φερέτρων θὰ ἠδύνατο τὶς νὰ ἐπιγράψῃ, ὡς τὸ ἐνδοξότερον επιτάφιον ἐπίγραμμα, τὸ γραφικὸν ῥητόν «Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί». (Νέαι ἐπιδοκιμασίαι).
Υπάρχουν, κύριοι, ἰδέαι ἐκ τῶν ὁποίων ἐννοῶ ν’ ἀντλήσω τὰ στοιχεῖα τῆς ἠθικῆς δυνάμεως, ἥτις πρέπει νὰ καθοδηγήσῃ καὶ προστατεύσῃ τὴν αθλητικὴν ἀναγέννησιν. Ἡ ὑγιὴς δημοκρατία, ὁ συνετὸς καὶ εἰρηνικός διεθνισμός θὰ εἰσδύσουν εἰς τὸ νέον Στάδιον καὶ θὰ τηρήσουν ἐκεῖ τὴν λατρείαν τῆς τιμῆς καί τῆς ἀφιλοκερδείας, δι’ ὧν ὁ αθλητισμὸς θὰ δυνηθῇ νὰ ἐπιτελέσῃ ἐν ταυτῷ ἔργον ἠθικῆς καὶ κοινωνικῆς εἰρήνης καὶ ἔργον σωματικής διαπλάσεως.
Ἰδοὺ διατί πρέπει ἀνὰ πᾶσαν τετραετίαν οἱ ἀνασυνιστώμενοι Ολυμπιακοὶ Ἀγῶνες να παρέχουν εἰς τὴν παγκόσμιον νεότητα τὴν εὐκαιρίαν ἑορτασίμων καὶ ἀδελφικῶν συγκεντρώσεων, δι’ ὧν μέλλει νὰ ἐκλείψῃ βαθμηδόν ἡ περὶ ἀλλήλων ἄγνοια, ἡ βασιλεύουσα μεταξὺ τῶν λαῶν, ἄγνοια ἥτις υποθάλπει τα μίση, συσσωρεύει τὰς παρεξηγήσεις καὶ ἐξωθεῖ τά πράγματα πρός βάρβαρον διεύθυνσιν αμειλίκτου πάλης.
Γ’
Διὰ νὰ ἐπιτύχουν καὶ ν’ ἀνταποκριθοῦν εἰς τὰς περὶ αὐτῶν κοινὰς προσδοκίας, ὁποῖοι ἆρα γὲ δέον νά εἶνε οἱ Ολυμπιακοί Αγώνες; Τόσον μᾶλλον δικαιούσθε νὰ μοῦ ἀπευθύνετε την ερώτησιν ταύτην, καθ’ ὅσον μετ’ ὀλίγον πρόκειται νὰ ἐγκαινιάσετε αὐτούς. Ἤθελα κατ’ ἀρχὰς νὰ ἐξηγήσω σπουδαῖόν τι σημεῖον τῆς ὑποθέσεως δίδον λαβὴν εἰς συγχύσεις. Βεβαίως εἴμεθα πάντες σύμφωνοι, ὅπως καταστήσωμεν ὅσον οἷόν τε λαμπράς τὰς ἑορτάς ταύτας. Ἀλλ’ ἐὰν ἐπροσθέταμεν εἰς αὐτὰς πανηγύρεις διαφόρου φύσεως, οἷον ἐκθέσεις, βιομηχανικούς διαγωνισμούς, λαϊκὰς ἐκδηλώσεις, θὰ διακυβεύαμεν τὴν ἐπιτυχίαν τῶν ἀγώνων. Ὁ χαρακτήρ αὐτῶν μάλιστα συνεπάγεται λιτότητα τινὰ μορφῆς, ἥτις θὰ προσδώσῃ εἰς αὐτοὺς μεγαλειτέραν ακόμη επισημότητα.
Καὶ μὴ νομίσετε, ὅτι καθιστῶντες το πρόγραμμα αὐτῶν κάπως αυστηρότερον, παραβλάπτετε τὸ σύνολον ἢ ἀπομακρύνετε τοὺς ἐπισκέπτας. Η τιμή τοῦ ν’ ἀγωνισθῇ τις καὶ ἡ ἐλπὶς νὰ στεφανωθῇ εἰς τὰς Ἀθήνας, ὑπὸ τοὺς πρόποδας τῆς Ἀκροπόλεως, ἡ χαρὰ ν’ ἀναπνεύσῃ τὴν διαυγῆ αὐτὴν ἀτμοσφαίραν, ν’ αποθαυμάσῃ τοὺς ορίζοντας τούτους, εἰς τοὺς ὁποίους διπλοῦν προσδίδει μεγαλεῖον ή φύσις καὶ ἡ Ἱστορία, νὰ ἐπισκεφθῇ τάς πεδιάδας καὶ τὰς κοιλάδας ταύτας, ἀπὸ τὰ ἔγκατα τῶν ὁποίων ή ἐπιστήμη ήδυνήθη ν’ αποσπάσῃ τὰ προαιώνια μυστικά των, ἐκθάπτουσα τὰς ἀπὸ χιλιάδων ἐτῶν κοιμωμένας πόλεις, πάντα ταῦτα, πιστεύσατέ με, εἶνε αντάξια τῶν θελγήτρων, τὰ ὁποῖα ἡ δεξιότης σας ήδύνατο να επινοήσῃ. Ἡ μεγάλη ἑορτὴ εἶνε ὁ ἐρχομὸς εἰς τὰς Ἀθήνας. Ποία πανήγυρις δύναται νὰ παραβληθῇ πρὸς αὐτήν; (Ζωηραὶ ἐπιδοκιμασίαι).
Το πρόγραμμα τῶν ἀγώνων τοῦ 1896 – ἐπιτρέψατέ μοι δὲ νὰ εἰσέλθω ἐνταῦθα εἰς τεχνικάς τινας εξηγήσεις — τὸ ὁποῖον προτείνω πρὸς ὑμᾶς ἐκ μέρους τοῦ Διεθνούς Κομιτάτου ὅπερ ἀντιπροσωπεύω- περιλαμβάνει τους ἑπομένους ἀγῶνας, τοὺς ὁποίους δυνάμεθα να διαιρέσωμεν εἰς τρεῖς κατηγορίας.
ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ- Αθλητικοί ἀγῶνες: Πεζοπορικοί ἀγῶνες, ἀγῶνες πηδήματος, ἀγῶνες δισκοβολίας. Γυμναστική: διάφοροι ἀσκήσεις μεμονωμέναι καὶ μή,
Οἱ ἀγῶνες οὗτοι θὰ τελεσθοῦν εἰς τὸ Στάδιον.
ΔΕΥΤΕΡΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ- ως θέατρον ἐκτελέσεως θὰ ἔχουν τὸν ὅρμον καὶ τὸ ἀλίπεδον τοῦ Φαλήρου. Θὰ εἶνε δὲ οὗτοι:
ΝΑΥΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ: ἤτοι ἀγῶνες ιστιοπλοΐας, ἀγῶνες κωπηλασίας καὶ ἀγῶνες κολυμβητικῆς.
Εἰς τὸ ἀλίπεδον θὰ τελεσθοῦν.
4
ΑΓΩΝΕΣ ΠΟΔΗΛΑΤΙΚΟΙ καὶ διάφοροι ἄλλοι, ὡς κρίκετ καὶ τέννις.
Η τρίτη κατηγορία θα περιλάβῃ:
ΑΓΩΝΑΣ ΞΙΦΑΣΚΙΑΣ, Box, (οἱ ἀγῶνες οὗτοι θὰ τελεσθοῦν εἰς τήν μεγαλοπρεπή μαρμαρίνην στον του Ζαππείου), εύθυβολίας, οἵτινες θα τελεσθοῦν εἰς τὸ Σκοπευτήριον) καὶ τέλος ἀγῶνας ἱππηλασίας, οἵτινες θά τελεσθοῦν εἰς τὸ ὡραῖον ἱπποδρόμιον τῆς Σχολῆς τοῦ Ἱππικού.
Καλῶς ἐξετάσας τα πράγματα, νομίζω ὅτι δὲν θὰ ἐμπορέσωμεν νὰ διοργανώσωμεν ἀγῶνας Ροίο. Ὅσον ἀφορᾶ τὰς ἱπποδρομίας, απεκλείσθησαν τοῦ προγράμματος τῶν ἀγώνων, ὡς ἀποβλέπουσαι κυρίως εἰς τὴν βελτίωσιν τοῦ ἵππου μᾶλλον ἢ τοῦ ἱππέως.
Το πρόγραμμα τοῦτο δὲν κατηρτίσθη ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχε, πιστεύσατέ το. Ἀλλὰ δέν εἶνε τῆς παρούσης στιγμῆς νὰ ἐξηγήσω πρὸς ὑμᾶς τὸν ἁρμονικὸν αὐτοῦ σύνδεσμον. Μόλις δύναμαι να εκθέσω αὐτὸ πρὸς ὑμᾶς εἰς γενικάς γραμμάς. Η διάρκεια τῶν ἀγώνων ἔσται δεκαήμερος.
Αἱ ἀντιῤῥήσεις -διότι υπάρχουν καὶ ἀντιῤῥήσεις- συνοψίζονται εἰς τὰ ἑξῆς σημεῖα: Πρῶτον, οἱ ἀγῶνες θα στοιχίσουν ἀκριβά. Πλάνη! Αἱ μόναι κάπως σημαντικαί δαπάναι θὰ εἶνε αἱ ἀπαιτούμεναι πρὸς παρασκευὴν τοῦ ἐδάφους καὶ τὴν κατασκευήν προσωρινών θεωρείων εἰς τὸ Στάδιον καὶ εἰς τὴν διασκευήν ποδηλατικῆς παλαίστρας, τῆς ὁποίας ἄλλως τε οἱ Ἀθηναῖοι ποδηλατισταὶ εὑρίσκουν ὅτι ἄμεσος παρίσταται ἡ ἀνάγκη.
Θ’ ανέφερα μεταξὺ τῶν δαπανῶν καὶ τὰ ἔπαθλα, ἐὰν μὴ οἱ κύριοι Μιχαήλ Βριάλ, μέλος τοῦ Ἰνστιτούτου καὶ Ἀλεξάνδερ, πρεσβευτής τῶν Ηνωμένων Πολιτειῶν τῆς Ἀμερικῆς ἐν Ἀθήναις, εἶχον ἤδη ἀνοίξει τὸν κατάλογον τῶν γενναίων ἀγωνοθετών, όπερ μέ κάμνει νὰ ἐλπίζω ὅτι ὅσον ἀφορᾶ τὰ ἔπαθλα, αἱ δαπάναι τῶν ἀγώνων σημαντικῶς θέλουν ελαττωθῇ. Μακρόθεν, εἶχα υπολογίσει ταύτας εἰς διακοσίας χιλιάδας φράγκα. Σήμερον, ἐπιμελέστερον ἐρευνήσας τὰς εὐκολίας, τὰς ὁποίας ὁ τόπος παρέχει, ὑποβιβάζω ταύτας εἰς ἑκατόν πεντήκοντα χιλιάδας φράγκων, τὸ ποσόν δὲ τοῦτο δὲν εἶνε ἀδύνατον να περιορισθῇ ἀκόμη περισσότερον. Ἔχω τὴν ἰδέαν ὅτι αὐταὶ αἱ 150 χιλ. φράγκων θα κερδιθοῦν ἀσφαλῶς ἐξ ἄλλου καὶ μάλιστα με τους τόκους των. (Φαιδρότης).
Ἡ δευτέρα ἀντίῤῥησις ἀποβλέπει τὸ ὑποδεὲς ὑμῶν ὑπὸ τὴν ἔποψιν τῶν σωμασκιών. Ἡ ἔλλειψις αὕτη εἶνε ὅλως σχετικὴ καὶ θεωρητική, δὲν θὰ ἑστοιχημάτιζα δὲ οὐδὲ δύο δραχμάς ὅτι οἱ ἀντιπρόσωποι σας δὲν θὰ κερδίσουν στεφάνους τινὰς κατὰ τοὺς Ὀλυμπιακούς Αγῶνας. Ἔπειτα, κύριοι, μήπως οι πατέρες σας ἐστάθμισαν καὶ ἐπανεστάθμισαν τόσον ἐπιμελῶς τὰς πιθανότητας τῆς ἐπιτυχίας πρὶν ἐξεγερθούν κατὰ τῶν δεσποτῶν των; Ἐὰν εἶχον τόσον πολύ σκεφθῇ, θὰ ἦσθε σήμερον ελεύθεροι; Τοιαῦται γνῶμαι δεν συζητοῦνται, κύριοι. Εἶνε ἀνάξιαι ὑμῶν! (Αἴσθησις – Επευφημίαι).
Ὅταν ἠρχίσαμεν παίζοντες τὸ ποδόσφαιρον (football) μὲ τοὺς Ἄγγλους, ἐκ τῶν προτέρων ἐγνωρίζαμεν τὴν ἧτταν μας. Εἰς τὴν ἑβδόμην μετ’ αὐτῶν συνάντησιν τοὺς ἐνικήσαμεν, πρὸ δεκαπέντε δὲ ἡμερῶν καὶ νέαν ἤραμεν κατ’ αὐτῶν νίκην. Ἐδῶ ἡ ἀτιμία δεν συνίσταται εἰς τήν ἧτταν. Συνίσταται εἰς τὴν ἀποχὴν ἀπὸ τῶν ἀγώνων! (Ζωηραί ἐπευφημίαι).
Δ’
Ἔρχομαι τώρα εἰς δισταγμούς λεπτοτέρους, οἵτινες ἐξεδηλώθησαν κάπως βραδέως, ἀλλ’ εἶνε λίαν σεβαστοί. Εἶπον: ἁρμόζει νὰ ὀργανώσωμεν εἰς τὰς Ἀθήνας ἀγῶνας διεθνεῖς, καθ ̓ ἣν ἐποχὴν ἡ Ἑλλὰς διατελεῖ ἀπέναντι εὐρωπαϊκῶν τινῶν δυνάμεων εἰς θέσιν κατὰ τὸ μᾶλλον ἢ ἧττον ἀνώμαλον;
Κύριοι, ή μετριοφροσύνη εἶνε ὡραῖον πρᾶγμα, ἀλλά καθὼς λέγει το τραγούδι- δεν χρειάζεται νὰ εἶνε καὶ παραπολύ μεγάλη. Μηδὲν ἄγαν! Ἡξεύρω ὅτι εἶσθε μικρός τόπος. Ὅλοι δὲν κάμνουν ἄλλο παρὰ νὰ σᾶς τὸ ἐπαναλαμβάνουν. Τί μὲ μέλει ὅμως ἀφοῦ εἶσθε μεγάλη φυλή; (Επευφημίαι). Μήπως ἡ ἐπιρροή τὴν ὁποίαν ἤσκησαν οἱ λαοὶ διὰ μέσου τῶν αἰώνων, εμετρήθη ποτέ πρὸς τὴν ἔκτασιν τῶν γεωγραφικῶν αὐτῶν ὁρίων; Μήπως ὁ ἑβραϊκός λαός, ὅστις οὐδέποτε διεκρίθη διὰ τὴν τελειότητα τῆς ἐθνικῆς αὐτοῦ ὀργανώσεως, δὲν συνεκλόνισε τὸν κόσμον ἐκ θεμελίων καὶ οἱ πρόγονοι οἱ ἰδικοί σας, μολονότι διηρημένοι, δὲν ἐφεῦρον τὴν λατρείαν τοῦ ἰδεώδους κάλλους, ἥτις ὀνομάζεται Τέχνη; (Επευφημίαι).
Ἀλλ’ εἰς τοῦτο ἀκριβῶς ἔγκειται τὸ κακόν. Τὸ παρελθόν σας εἶναι τόσον μεγαλοπρεπὲς καὶ τόσον βαρύ, ώστε καταπιέζει το παρόν. Ἐν τῇ ἀλλοδαπῇ τινές συνείθισαν νά σᾶς θεωροῦν ὡς ἁπλοῦς φρουρούς ταχθέντας εἰς τὴν φύλαξιν θησαυροῦ καὶ μὰ τὸν Θεόν- νομίζω ότι καὶ μερικοὶ Ἕλληνες κατώρθωσαν να πεισθοῦν ὅτι, πράγματι, ή ἀποστολὴ τῆς νεωτέρας Ελλάδος εἰς τοῦτο πρέπει να περιορισθῇ. Φιλολογία ολόκληρος ἀνέπτυξε τὴν ἰδέαν ταύτην ὑπὸ διαφόρους μορφάς, ἀπὸ τοῦ σοφοῦ Φαλμεράυερ καὶ τῶν παραδόξων συμπερασμάτων του, μέχρι του Ἀμποῦ, τοῦ ὁποίου ὁ λίβελλος νομίζει τις ὅτι ἐγράφη ἐντὸς οἰκήματος θυρωροῦ, ὑπὸ ἀπομάχου τινὸς ἐπιμελητρίας θεάτρου -ὀξυχόλου, πνευματώδους καὶ στενοκεφάλου-. (Ιλαρότης καὶ ἀνευφημίαι).
ww
Ἐννοῶ ὅτι ὅταν ἀνέρχεται τις πρὸς τὸν Παρθενώνα, ὅστις εἶνε τὸ προσκύνημα τῆς ἀνθρωπότητος, αἱ ἀναμνήσεις τοῦ Φειδίου καὶ τοῦ Περικλέους περιστοιχίζουν αὐτὸν ἀποκλειστικαί. Ἀλλ’ ὅταν κατέρχεται πρὸς τὰς νεωτέρας Αθήνας καὶ εὑρίσκῃ τήν πόλιν τόσον ζωντανήν, τόσον ἀκμαίαν, τόσον ὁρμητικὴν πρὸς τὴν ζωήν, ὅταν κυρίως- συλλογίζεται ὅτι πρὸ ἑξήκοντα ἐτῶν δὲν ὑπῆρχον ἐδῶ ἡ ὀλίγαι τινὲς οἰκίαι καὶ εἶνε ἔργον μόλις δύο γενεῶν, τὰ ὀνόματα τοῦ Ὑψηλάντη, τοῦ Καπποδίστρια, τοῦ Κολοκοτρώνη, ἀνέρχονται εἰς τὰ χείλη καὶ κλίνει τις εὐλαβῶς τὴν κεφαλὴν πρὸ τῆς μνήμης των, πρὸ τῆς ἐπισσωρεύσεως τόσων πόνων, μόχθων, ἐλπίδων, διαρκῶς διαψευδομένων ἀλλ’ οὐδέποτε σβεννυμένων, ἥτις ἀπετέλεσε τὴν ἱστορίαν σας κατά τάς θλιβερὰς ἡμέρας τῆς δουλείας. (Συγκίνησις).
5
Η Ευρώπη παρεμβαίνει καὶ πάλιν ἐδῶ διὰ νὰ σᾶς ὑπενθυμίσῃ ὅτι πρέπει νὰ εἶσθε εὐγνώμονες πρὸς αὐτήν φαίνεται ὅτι εἰς αὐτὴν ὀφείλετε τα πάντα. Ἀλλ’ ὅταν ἐνθυμήται τις πόσον βραδεία ὑπῆρξεν ή συνδρομή της καί μέ πόσην δυσθυμίαν ἔδωσεν αὐτήν, αἱ ἐκ τῶν ὑστέρων ἀξιώσεις της φαίνονται κάπως γελοῖαι. Γνωρίζω ὅτι εἴχατε τὸν Βύρωνα, τὸν Σανταρόζαν καὶ τὸν Φαβιέρον, διὰ νὰ σᾶς παρηγοροῦν διὰ τὴν ἀδιαφορίαν καὶ τὴν ἀχαριστίαν τῶν κυβερνήσεων. Χάριν εἰς αὐτοὺς ἠμπορεῖτε νὰ συγχωρήσετε τους Αυστριακούς, τροφοδοτοῦντας τοὺς Τούρκους καὶ τὸν Ἀρμοστήν της Επτανήσου, καταδιώκοντα τοὺς Ἰονίους ἀδελφούς σας. (Εὐγε! Εὖγε!)
Εἰς τὴν μακρὰν τῶν γεγονότων πορείαν, τὰ ὁποῖα, κύριοι, ἐξέπληξαν τον 19ον αἰῶνα, ἀπό τῆς ἐκλάμπρου ἐποποιΐας ἥτις κατηύγασε την πρωίαν αὐτοῦ, μέχρι τοῦ μεγάλου κοινωνικού κινήματος τὸ ὁποῖον συνταράσσει τὸ τέλος του, ὑπῆρξαν τρία γεγονότα, εἰς τὰ ὁποῖα δύναταί τις ἰδιαιτέρως νὰ ἀποδώσῃ τὸ ἐπίθετον τοῦ «θαυμασίου». Εἴδαμεν τὴν Γερμανίαν καὶ τὴν Ιταλίαν ἐπιτελούσας τὴν ἑνότητα αὐτῶν, τὴν Δημοκρατίαν τῶν Ηνωμένων Πολιτειών προαγομένην μετά κολοσσιαίας ταχύτητος, τὸ φῶς τοῦ πολιτισμοῦ διεισδύον μέχρι τῆς σκοτεινῆς ἀφρικανικῆς ἠπείρου. Ἐν τῇ Ἐπιστήμη, παρέστημεν εἰς σειρὰν ἐκτάκτων ανακαλύψεων, αἵτινες σχεδόν μετέβαλαν τοὺς ὅρους τοῦ ἀνθρωπίνου βίου· ἀλλὰ ταῦτα πάντα ὑπῆρξαν λογική συνέπεια τῶν γεγονότων, σύμφωνος πρὸς τοὺς νόμους τῆς παγκοσμίου αναπτύξεως. Τὰ ἀποτελέσματα ταῦτα ἠδύνατο τις νὰ προσδοκᾶ καὶ οὐδὲν ἔχουν τὸ ἀντιφατικὸν πρὸς τὴν φύσιν τῶν πραγμάτων. Ἄλλως ὅμως ἔχει περὶ τῶν γεγονότων περὶ τῶν ὁποίων θὰ ὁμιλήσω καὶ τὰ ὁποῖα εἶναι: ἡ ἐλευθέρωσις τῆς Ἑλλάδος, ἡ ἀνόρθωσις τῆς Γαλλίας μετὰ τὸ 1870 καὶ ἡ ῥιζική αναμόρφωσις τῆς Ἰαπωνίας.
Φυλή ἥτις υπεβλήθη εἰς πάσας τάς βασάνους, ἥτις ὑπέστη την μακροτέραν καὶ φοβερωτέραν τῶν δουλειῶν, ἀνέστη μόνη πρὸς τὴν ἐλευθερίαν δι’ ἁπλῆς ἐκδηλώσεως τῆς ἀδαμάστου αὐτῆς ἐνεργείας. Ἰδοὺ ὁποῖα ὑπῆρξεν ή Ελλάς! Χώρα καταπονηθεῖσα, ἐξαντληθεῖσα ὑπὸ τῶν ἐπαναστάσεων, απογοητευθεῖσα ἐκ τῆς ἀποτυχίας τῶν ἀλληλοδιαδόχων αὐτῆς συνδυασμῶν, παρέσχεν εἰς ἑαυτήν, τὴν ἐπιούσαν ὀλέθρου φοβεροῦ, τὸν πλοῦτον, τὴν σταθερότητα, την γαλήνην, ἀναζητοῦσα αὐτὰς εἰς τοὺς ἀντίποδας τῆς προτέρας αὐτῆς καταστάσεως. Ἰδοὺ ἡ Γαλλία! Τέλος, μέγας λαός, ὅστις ἐνομίζετο ἀποκρυσταλλωμένος εἰς τὰ μύχια πολιτισμού γεγηρακότος, ἀνεκαινίσθη αιφνιδίως καὶ διὰ στερεοῦ βήματος εἰσῆλθεν ἀποφασιστικῶς εἰς τὴν περίπλοκον τῶν ἐθνῶν τῆς δυτικῆς Εὐρώπης ζωήν. Ἰδού ή Ιαπωνία! Πάντα ταῦτα εἶνε ἐκπληκτικά, ὡς σεισμὸς ἢ ἔκρηξις ηφαιστείου, φαινόμενα τῶν ὁποίων αἱ αἰτίαι ὑπάρχουν μὲν, ἀλλ ̓ εἶνε τόσον ἀπόκρυφοι, ὥστε δὲν δυνάμεθα νὰ τὰς μαντεύσωμεν.
Οπωσδήποτε, κύριοι, διὰ νὰ ἐπανέλθωμεν εἰς τὸ θέμα τὸ ὁποῖον μᾶς ἀπασχολεῖ, ἐπετελέσατε ἓν τῶν μεγαλειτέρων τοῦ αἰῶνος ἔργων. Το παράδειγμά σας ἔδωκε θάρρος εἰς τοὺς δυναστευομένους. Η επιμονή σας ἐξύψωσε τὰς ψυχὰς τῶν δούλων. Δι’ ὑμῶν ἐθριάμβευσεν ή δικαιοσύνη. Καὶ ἐξεβιάσατε τῆς τύχης τὴν εὔνοιαν. Σήμερον δύνασθε ν’ ἀτενίζετε πρὸς τὰ ἐμπρὸς μετ’ ἐμπιστοσύνης, ἐνθυμούμενοι τοὺς ἀθανάτους του Γαμβέττα λόγους: «Αἱ μεγάλαι ἐπανορθώσεις δύνανται να προέλθουν ἐκ τοῦ Δικαίου. Ἡμεῖς ἢ τὰ τέκνα μας δύνανται να ἐλπίσωσιν ἐπ’ αὐτάς, διότι τὸ μέλλον εἰς οὐδένα εἶνε ἀπηγορευμένον».
Μη παύσετε λοιπὸν ἀτενίζοντες διά μέσου τῶν παροδικών περιπετειῶν τοῦ ἐθνικοῦ ὑμῶν βίου τὴν αἰωνίαν Ἑλλάδα, καὶ μὴν ἀρνεῖσθε τὴν ἔκφρασιν τιμῆς τὴν ὁποίαν πρὸ πολλοῦ σᾶς παρεσκεύασεν εἰς τὸν φίλον σας, καὶ ἥτις ἀπεδόθη πρὸς ὑμᾶς ὑπὸ τοὺς θόλους τῆς Σορβόννης, μετ’ ενθουσιώδους ομοθυμίας, μετὰ φαιδροῦ σκιρτήματος εὐγνωμοσύνης καὶ συγκινήσεως.
Ὑφίσταται ἐν Ἑλλάδι τύπος φιλοπατρίας, τὸν ὁποῖον ἐν τοιαύτῃ ἀναπτύξει μόνον εἰς τὰς Ηνωμένας Πολιτείας τῆς Ἀμερικῆς ἀνεθρον. Ὁ ἀγαθὸς πολίτης, ὅστις ἔζησε καὶ ἐπλούτησε μακρὰν τῆς πατρίδος του καθιστᾷ αὐτὴν κληρονόμον μέρους τῆς περιουσίας του. Οὕτως, αἱ Ἀθῆναι ἐκαλύφθησαν ὑπὸ πλήθους ώραίων οἰκοδομημάτων καὶ ἐπροικίσθησαν ὑπὸ πολλῶν ὠφελιμωτάτων ἱδρυμάτων. Καὶ ἂν μνημονεύω ἐνταῦθα τὸ ὄνομα τοῦ Ζάππα, πράττω τοῦτο διότι νομίζω ὅτι οἱ ἄνδρες οἱ φέροντες αὐτό, συνέλαβον εὐτυχῆ ἔμπνευσιν ἐνθυμηθέντες ὅτι, ή εμπορική δραστηριότης καὶ ὁ ἀθλητισμός ὑπῆρξαν αἱ δύο μεγάλαι δυνάμεις του παρελθόντος ὑμῶν. Κατέναντι τοῦ κτιρίου, τὸ ὁποῖον κοσμοῦν οἱ ἀνδριάντες, τὸ παλαίμαχον Στάδιον ἀναμένει τὴν διεθνῆ νεολαίαν. Ἐκεῖ τὴν Τρίτην τοῦ Πάσχα του 1896 πρέπει νὰ ἐγκαινιάσωμεν τοὺς νεωτέρους Όλυμπιακούς Αγῶνας. (Επευφημίαι)
Διὰ νὰ τελειώσω, θὰ ὑπομνήσω εἰς ὑμᾶς χαρακτηριστικόν γεγονὸς τὸ ὁποῖον ἀναφέρεται εἰς ἕνα τῶν τελευταίων τόμων τῆς Ἱστορίας τοῦ Ἰσραήλ. Μὲ τὸ ἀπαράμιλλον αὐτοῦ ὕφος, ὁ Ρενάν μᾶς ἐκθέτει τὴν περίεργον ἀπόπειραν τοῦ Ἀντιόχου τοῦ Μεγάλου πρὸς ἐξελληνισμὸν τῆς Ἱερουσαλήμ. Ὁ Ἀντίοχος, διὰ νὰ ἐπιτύχῃ τὸν σκοπόν του, ἵδρυσε πρὸ παντὸς εἰς τὴν πόλιν … γυμνάσιον.
Ό
Κύριοι, σᾶς ἀφίνω ὑπὸ τὴν ἐντύπωσιν τῆς ἰδέας ταύτης. Οι διαρρεύσαντες αἰῶνες δεν κατώρθωσαν να διαζεύξουν τὸν ἀθλητισμὸν ἀπὸ τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ ὁ σύνδεσμος εἶναι τόσον στενός, ὥστε δὲν θὰ τὸ κατορθώσουν ποτέ. Ὑπὲρ ἔργου σωματικῶν ἁγώνων ἐργαζόμενοι, ἐστὲ βέβαιοι ὅτι ἐργάζεσθε ὑπέρ τῆς ἰδίας ὑμῶν πατρίδος. (Παταγώδη και παρατεταμένα χειροκροτήματα).
Πηγή: Εφημερίδα «Το Άστυ», ἀριθ. 1422, 6.11.1894
6
