Η νέα μελέτη της διαΝΕΟσις επιχειρεί να αποτυπώσει τη σημερινή θέση της τέχνης στο ελληνικό σχολείο, προτείνοντας τρόπους για την πιο αποτελεσματική ένταξη και αξιοποίησή της στο πλαίσιο της διδασκαλίας.
Χωράει η τέχνη στη σχολική τάξη; Μπορούν να αξιοποιηθούν τα έργα τέχνης για διδακτικούς σκοπούς σε πολλά σχολικά μαθήματα, από το Νηπιαγωγείο μέχρι το Λύκειο;
Κορυφαίοι μελετητές της εκπαίδευσης έχουν τεκμηριώσει τη μαθησιακή αξία της τέχνης και πολλές χώρες έχουν αναγνωρίσει την κρίσιμη σημασία που έχει για την ενδυνάμωση των διανοητικών και συναισθηματικών δυνατοτήτων των μαθητών.
Η νέα μελέτη της διαΝΕΟσις υπογράφεται από έξι συγγραφείς, με επιστημονικό υπεύθυνο τον ομότιμο καθηγητή Εκπαίδευσης Ενηλίκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Αλέξη Κόκκο. Αφενός αναλύει την πρόθεση και την ετοιμότητα του εκπαιδευτικού συστήματος να προάγει τη διδακτική αξιοποίηση των έργων τέχνης και αφετέρου προτείνει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, το οποίο μπορεί να φέρει την τέχνη μέσα στο ελληνικό σχολείο.
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη (PDF)
Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση των βασικών ευρημάτων της μελέτης.
Η τέχνη μέσα στη σχολική τάξη
Oξύνει δεξιότητες των παιδιών, ιδιαίτερα χρήσιμες για τη σημερινή εποχή, όπως η φαντασία, η οργάνωση της σκέψης, η προσαρμοστικότητα, η συνεργασία, η ικανότητα για αναστοχασμό και η επεξεργασία εναλλακτικών προσεγγίσεων.
Η αξιοποίηση έργων τέχνης στην καθημερινή διδασκαλία είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο μάθησης και βοηθάει στην εμπέδωση και στην πιο βιωματική κατανόηση πολλών γνωστικών αντικειμένων.
Πολλά έργα τέχνης αποδίδουν μια διάθεση ή συναισθήματα σχετικά με το εκάστοτε μάθημα, συχνά πολύ καλύτερα από τη συμβατική μελέτη του υλικού, π.χ. η «Γκερνίκα» του Πάμπλο Πικάσο για τον τρόμο του πολέμου.
Τι γίνεται σήμερα στο ελληνικό σχολείο
Καλές προθέσεις
Πρόσφατα κείμενα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής αναγνωρίζουν την αξία της τέχνης στην εκπαίδευση.
8 στους 10 εκπαιδευτικούς επίσης αναγνωρίζουν την αξία της ενσωμάτωσης της τέχνης στα σχολικά προγράμματα.
Προκλήσεις στην εφαρμογή
Η μελέτη περιλαμβάνει δειγματοληπτική έρευνα των συγγραφέων σε κάποια κεφάλαια σχολικών βιβλίων και προγραμμάτων σπουδών συγκεκριμένων μαθημάτων (Νεοελληνική Γλώσσα, Μελέτη Περιβάλλοντος, Φυσικά, Φυσική) της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Αντίστοιχα, στους Οδηγούς Εκπαιδευτικού και στα Προγράμματα Σπουδών (υπό αναδιαμόρφωση), οι αναφορές στα έργα τέχνης συχνά δεν συνοδεύονται από σαφείς οδηγίες προς τους εκπαιδευτικούς ως προς το πώς να τα συνδέσουν με το μάθημα.
Ένα μεγάλο ποσοστό των αναφορών σε έργα τέχνης (24%-63%) δεν συνοδεύεται από προτάσεις εμπλοκής των μαθητών.
Πολλές φορές δεν προβλέπεται επαρκής διδακτικός χρόνος για την επεξεργασία των έργων τέχνης και τη σύνδεσή τους με το μάθημα.
Κάποιες μορφές τέχνης αξιοποιούνται περισσότερο από άλλες. Παρατηρείται υπερεκπροσώπηση της λογοτεχνίας και των εικαστικών τεχνών, και υπάρχει σταθερή, αλλά όχι ισχυρή, παρουσία της μουσικής. Η εκπροσώπηση του κινηματογράφου κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα.
7-15% των εντοπισμένων αναφορών σε έργα τέχνης περιλαμβάνουν μια δημιουργική εμπλοκή με τα έργα. Για παραδειγμα, στη Μελέτη Περιβάλλοντος της Β’ Δημοτικού η αναφορά στον ναό του Ποσειδώνα συνδυάζει την παρατήρηση, την ανάλυση του έργου και τελικά τη σύνδεσή του με την ύλη που διδάσκεται.
Προκλήσεις αντιμετωπίζουν και οι υποδομές. Κάποιες διδακτικές αίθουσες παραμένουν χωρίς σύνδεση στο Διαδίκτυο και χωρίς διαδραστικούς πίνακες. Πολλά σχολεία δεν έχουν σχολικές βιβλιοθήκες.
Προτάσεις πολιτικής
Η μελέτη της διαΝΕΟσις καταθέτει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για την ένταξη της τέχνης στο ελληνικό σχολείο, το οποίο είναι προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα, αλλά λαμβάνει υπόψη και τη διεθνή πρακτική. Στο πλαίσιο του προγράμματος προτείνονται 6 παρεμβάσεις:
Δημιουργία τράπεζας διδακτικών εφαρμογών
Υποστηρικτική εκπαιδευτική πλατφόρμα που θα απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς και θα ανανεώνεται με μεθόδους, υλικό και πληροφορίες
Ενδεικτικά προτείνεται διαδικτυακό πρόγραμμα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών 40 ωρών μέσα σε 10 εβδομάδες για την αποτελεσματική αξιοποίηση της τέχνης στο μάθημα
Νέα εργαστήρια δεξιοτήτων
Εκπαιδευτικές επισκέψεις, ακόμη και διαδικτυακές, που να εστιάζουν περισσότερο στους πολιτιστικούς χώρους
Δημιουργία δικτύου «Η τέχνη στο σχολείο» όπου εκπαιδευτικοί, καλλιτέχνες και απόφοιτοι του ομώνυμου προγράμματος θα συζητούν τις εμπειρίες τους.