Με το πείσμα της, η Αθηνά Μαρτίνου κατάφερε να φτιάξει μια ναυτιλιακή αυτοκρατορία – Η καταγωγή της, η αγάπη για τη θάλασσα, η «μανία για τα βαπόρια» και η οικογένειά της
«Κι εμείς θα κάνουμε βαπόρια»! Αυτή ήταν η φράση που επαναλάμβανε ξανά και ξανά η Αθηνά (Νουνού, όπως τη φώναζαν) Μαρτίνου, όταν έβλεπε με τις φίλες της τα καράβια να περνούν. Με το πείσμα που της χάρισε η κεφαλλονίτικη καταγωγή της, η γεννημένη στη Γλυφάδα Νουνού, κατάφερε να φτιάξει τη ζωή της όπως ονειρευόταν. Μαζί με τον σύζυγό της, Γιάννη, ίδρυσαν μια ναυτιλιακή αυτοκρατορία ιδρύοντας τον ναυτιλιακό κολοσσό Thenamaris Ships Management, που συνεχίζουν τα παιδιά της, δεν προκάλεσαν ποτέ με επιδείξεις πλούτου και δύναμης και αφιέρωσαν ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους στην προσφορά στους συνανθρώπους τους και στην πατρίδα. Έτσι, στα 97 της χρόνια, μπορούσε να κλείσει ήσυχη τα μάτια της…
Δεν ήταν μια γυναίκα σαν τις άλλες η Νουνού Μαρτίνου. Ήταν και το αίμα της τέτοιο που «έβραζε». Κόρη του δικηγόρου Κωνσταντίνου Μεθενίτη και της Εμας Κοκκολάτου, είχε παππού τον Κώτσο Μεθενίτη, ο οποίος με τα παλικάρια του, συμμετείχε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, στο πλευρό των οπλαρχηγών Δυοβουνιώτη και Κριεζώτη, ενώ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια να κρατηθεί ελεύθερη η Αθήνα από την επέλαση των δυνάμεων του Κιουταχή το 1826.
Καλλιεργούσε φιστίκια Αιγίνης και διέθετε δικό της σκοπευτήριο, καθώς είχε ιδιαίτερες δεξιότητες στη σκοποβολή, το κυνήγι και στο ψάρεμα. Ήταν γλωσσομαθής και μοντέρνα, με κοφτερό μυαλό και πυγμή, ενώ είχε επικοινωνιακή άνεση και τσαγανό και υπήρξε και καλή φίλη της βασίλισσας της Αγγλίας Ελισάβετ. Ακόμα και όταν πέρασε τα 90 της χρόνια, συνέχισε να ανεβαίνει στο παλιό σκαρί της, στη Σχοινούσα και να ανοίγεται για ψάρεμα με παραγάδι…
Η αγάπη για τη θάλασσα
Γόνος η ίδια εφοπλιστικής οικογένειας, με τα δύο αδέλφια της, τον Μελέτη και τον Κλεόβουλο ή «Μπίμπη» όπως τον αποκαλούσαν στην οικογένεια, να είναι εφοπλιστές, διαισθάνθηκε νωρίς τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που πρόσφερε η θάλασσα και έτσι αποφάσισε να αναμειχθεί προσωπικά με τη ναυτιλία. Με τον σύζυγό της, Γιάννη Μαρτίνο, με τον οποίο έκαναν τέσσερα παιδιά, τον Αθανάσιο, τον Ανδρέα, τον Κωνσταντίνο και την Ελένη και μοιράζονταν το ίδιο πάθος: την αγάπη για τη θάλασσα.
Παρότι ο Γιάννης Μαρτίνος ήταν αργυροχρυσοχόος και αντικέρ (που ήρθε το 1895 στην Αθήνα από τη Στεμνίτσα Αρκαδίας και έγινε ένας από τους σημαντικότερους αντικέρ, τροφοδοτώντας σε μεγάλο μέρος τη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη), στον ελεύθερό του χρόνο ασχολούταν -μαζί με τη Νουνού- με τα καράβια. Εξέταζαν τι χρειάζεται ένα πλοίο για να φέρει κέρδος και έτσι, από την γκαλερί, τα έργα τέχνης και την εκποίηση της προίκας της Νουνούς αγόρασαν, χωρίς δανεισμό, από την εταιρεία Λιβανού το πρώτο φορτηγό πλοίο, χωρητικότητας 10.000 τόνων. Το βάφτισαν «Θανάσης» από το όνομα του πρωτότοκου γιου τους.
Όπως αποδείχθηκε, ο χαρακτήρας της Αθηνάς Μαρτίνου, που είχε έφεση στις γλώσσες, ήταν πολύ επικοινωνιακή, γρήγορη στη σκέψη, αλλά και σκληρή όπου χρειαζόταν, ταίριαζε «γάντι» για την ενασχόληση με τη ναυτιλία.
Σύντομα αγόρασαν από την Ουαλία ένα ακόμη καράβι. Για τη ναύλωσή του ο 17χρονος μόλις Θανάσης ταξίδεψε ως την Κίνα, παρότι τότε διάβαζε για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο. Έξυπνος, ευέλικτος στις διαπραγματεύσεις και με έφεση στα πετυχημένα deals, την ίδια χρονιά μεταπώλησε το αγορασμένο για 80.000 λίρες φορτηγό «Θανάσης» στην εφοπλιστική οικογένεια Πατέρα αντί 300.000 δολαρίων. Ήταν αυταπόδεικτο ότι ο εφοπλισμός του ταίριαζε καθώς διέθετε το αισθητήριο της σωστής στιγμής για συμφωνίες.
Το πόσο καλά διοίκησε τη ναυτιλιακή, το αποδεικνύουν τα θεαματικά αποτελέσματα: Το 1975 η Thenamaris ήλεγχε έναν στόλο από 36 πλοία, μεταφορικής ικανότητας 850.000 τόνων! Το 1978 είχε φτάσει στα 50 βαπόρια. Μόνο στη Τhenamaris γαλουχήθηκαν, σύμφωνα με το Lloyd’s List, περισσότεροι από 40 σημερινοί Ελληνες εφοπλιστές.
«Είχαμε μανία με τα βαπόρια»
Μιλώντας για τη ζωή της στην εκπομπή «Αειναύτες», η Νουνού Μαρτίνου είχε εξηγήσει ότι από μικρή είχε πείσμα να ασχοληθεί με τη ναυτιλία, όπως και ο σύζυγός της. «Είχαμε μανία με αυτό και το κάναμε και έκανε βαπόρια όλη η οικογένεια», έλεγε και εξηγούσε:
«Σε αυτή την προσπάθεια, δεν ήμουν μόνη μου. Κοντά μου ήταν από την πρώτη στιγμή ο άνδρας μου, αλλά κυρίως ήταν ο γιος μου Θανάσης, ο οποίος από δεκατεσσάρων ετών έκανε στατιστικές και έγραφε πόσο πλήρωμα, τι χρειάζεται ένα πλοίο. Ο άνδρας μου, ο Ιωάννης Μαρτίνος, αγαπούσε τη θάλασσα. Ο Θανάσης, από την πρώτη συζήτηση ήταν ενεργό μέρος σε αυτή την προσπάθεια. Δεν ήμουν η κινητήριος δύναμη, αλλά ήμουν ο άνθρωπος που μπορούσε να τα κάνει τα δύσκολα, εύκολα. Όταν θέλεις κάτι, μπορείς να το κάνεις. Διευθυντιλίκι δεν έκανα ποτέ. Τη Thenamaris αγαπούσα, όχι το διευθυντιλίκι. Αυτό που ήθελα ήταν να πληθαίνουν τα βαπόρια μου και αυτό έγινε» έλεγε η Αθηνά Μαρτίνου.
Συνεχίζοντας για τη ζωή της έλεγε «το “Ελένη”, ήταν το δεύτερο πλοίο, δεν είχαμε λεφτά, ο Θανάσης τελείωνε το Γυμνάσιο, βρήκα λεφτά και πήγαμε στο Λονδίνο για να υπογράψει ο Θανάσης, ο οποίος μου είπε τότε, θα υψώσουμε την ελληνική σημαία. Ο Λιμενάρχης στο Λονδίνο με ρώτησε “ξέρεις γραφομηχανή;” του είπα “ναι” και κάθισα και έγραψα τα έγγραφα, τα πήρε ο Θανάσης και έτσι παραλάβαμε το βαπόρι. Το πρώτο πλοίο το αγοράσαμε το 1964 με 80.000 λίρες. Ήταν ένα πλοίο 20 χρονών. Το “Θανάσης” ήταν ένα πλοίο του Λιβανού, ήταν για πέταμα, το φτιάξαμε, το κάναμε κυπριακό και το 1967, το πουλήσαμε στην οικογένεια Πατέρα που το αγόρασαν με 300.000 δολάρια».
Η κοινωνική προσφορά και η οικογένεια
Στο ευρύ κοινό, αυτό που είναι γνωστό είναι ότι η Νουνού Μαρτίνου πρόσφερε στην κοινωνία μέσω του ιδρύματός της, Αθηνά Ι. Μαρτίνου. Όμως, επειδή η Νουνού αγαπούσε την ίδια τη ζωή, η οποία, όπως χαρακτηριστικά έλεγε «είναι σαν τη θάλασσα, γένους θηλυκού», κράτησε γενικότερα την ίδια στάση, αυτή της αφοσίωσης, του σεβασμού, της αγάπης και του πάθους, αποδεχόμενη τη ζωή με όλες τις πλευρές της, είτε ήρεμη και γαλήνια, είτε ταραγμένη και τρικυμιώδη.
Πάντα διακριτική και χαμηλών τόνων, αλλά με χαρακτήρα ευθύ, δεν άφησε ποτέ να της ξεφύγει από τα χέρια η ευκαιρία να προσφέρει. Έτσι, είτε φανερά, είτε όχι, ενεπλάκη και σε άλλα κοινωφελή ιδρύματα- ιδιαίτερα σε αυτά που ασχολούνταν με παιδιά, χρησιμοποιώντας την οικονομική της δύναμη προς όφελος των πολλών και των αδυνάτων, χωρίς να θέλει να «ακουστεί» αυτό στο ευρύ κοινό.
Άλλωστε, με την κοινωνική προσφορά ασχολήθηκε πολύ πιο ενεργά από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν η άοκνη Νουνού αποφάσισε ότι έχει πετύχει όσα ονειρευόταν και αποσύρθηκε από τις ναυτιλιακές μπίζνες περήφανη για την επιρροή της οικογένειας Μαρτίνου στη ναυτιλία. Με τον σύζυγό της Γιάννη, που έφυγε από τη ζωή το 1977, και τα παιδιά της είχε δημιουργήσει ένα θρυλικό όνομα στις θάλασσες όλου του κόσμου και επί της ουσίας είχε ξεκινήσει το δεύτερο ρεύμα του ελληνικού εφοπλισμού.
Κατάφερε όμως και κάτι άλλο: Κράτησε την οικογένεια ενωμένη, λαμβάνοντας κομβικές αποφάσεις από νωρίς. Οι τρεις γιοι της, χάραξαν διαφορετικές πορείες χωρίς ποτέ να διαταραχθούν οι εξαιρετικές μεταξύ τους σχέσεις συνολικά 9 παιδιά, από τα οποία, λογικά, αργότερα θα προέκυπταν, όπως έχει πλέον γίνει, και εγγόνια. Παρέμειναν, όμως, ενωμένοι στους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς τους, διαψεύδοντας στην πράξη τις κακοήθεις γλώσσες που τους ήθελαν να έχουν ενδοοικογενειακές έριδες λόγω διαφορετικών φιλοδοξιών. Και φυσικά συνεχίζουν από κοινού το κοινωφελές τους έργο, καθώς και οι τρεις είναι ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Κοινωνικής Προσφοράς «ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ», της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών.
Ο πρωτότοκος Θανάσης αποχώρησε από την εταιρεία που τότε είχε στην ιδιοκτησία της περίπου 45 πλοία και δημιούργησε την Eastern Mediterranean Maritime με έδρα τη Γλυφάδα, η οποία διαχειρίζεται δεξαμενόπλοια και φορτηγά πλοία. Το αρχικό παράδειγμα αυτονόμησης του Θανάση ακολούθησε με τη σειρά του ο Ανδρέας, ο οποίος δημιούργησε το 1997 τη Minerva Marine με περισσότερα από 55 πλοία σήμερα, όλα υπό ελληνική σημαία, στηρίζοντας το εθνικό νηολόγιο. Στο τιμόνι της Thenamaris παρέμεινε ο μικρότερος σε ηλικία Ντίνος, με έναν στόλο 60 περίπου πλοίων σήμερα, στα γραφεία της οποίας η Νουνού «πεταγόταν» από το κτήμα της στην Ανάβυσσο.