γράφει ο Γεώργιος Β. Γκλαβάς
Η ανακάλυψη του Σπηλαίου των Λιμνών αναβίωσε την Ελληνική Μυθολογία.
ΕΞΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ «ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ» – ΚΑΣΤΡΙΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ!!
5 Νοεμβρίου 1964 -5 Νοεμβρίου 2024
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ
Το περίφημο «Σπήλαιο Των Λιμνών» βρίσκεται στο Χωριό Καστριά Καλαβρύτων, πάνω στην επαρχιακή οδό Καλαβρύτων – Λουσών – Καστριών – Κλειτορίας – Τριπόλεως, σε υψόμετρο 827 μ. και απέχει 17 χλμ. από τα Καλάβρυτα και 9 χλμ. από την Κλειτορία. Το εξερευνημένο μήκος του Σπηλαίου, ανέρχεται σε 1980 μ., χωρίς να αποκλείεται και η παραπέρα συνέχειά του.Είναι ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης, μοναδικό ανάμεσα σε όλα τα μέχρι σήμερα γνωστά σπήλαια στον κόσμο! Η μοναδικότητά του αυτή οφείλεται στις αλλεπάλληλες κλιμακωτές και μάλιστα σε τρία επίπεδα (ορόφους) λίμνες του, που χωρίζονται μεταξύ τους με πρωτότυπα φυσικά φράγματα, ύψους μέχρι και 4μ, στις οποίες οφείλει και το σύγχρονο όνομά του! Το αξιοποιημένο τμήμα του σπηλαίου ανέρχεται σε 500 μ., περίπου. Ο επισκέπτης μπαίνει στο σπήλαιο από τεχνητή σήραγγα, η οποία καταλήγει κατ’ ευθείαν στο δεύτερο όροφο, στο κυρίως σπήλαιο. Ο κάτω όροφος αποκλείστηκε από την τουριστική αξιοποίηση, γιατί παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ανασκαφές που έγιναν εκεί, έφεραν στο φως τεράστιας αξίας ανθρωπολογικά και παλαιοντολογικά ευρύματα, μεταξύ των οποίων και οστά ανθρώμων, αλλά και οστά πποπόταμου, τα οποία εκθέτονται σήμερα στο πρότυπο νεότευκτο ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ, το οποίο εγκαινιάστηκε πρόσφατα! Παρόλο που το αρχικό τμήμα του σπηλαίου ήταν ανέκαθεν γνωστό, το κυρίως σπήλαιο ανακαλύφτηκε μόλις το 1964. Η πρωτοβουλία της ανακάλυψης ανήκει στον Καστριώτη Βασίλη Αθ. Τεμπέλη, ο οποίος μαζί με τον εξάδελφό του Παναγιώτη Θ. Γκλαβά κατόρθωσαν ν’ ανέβουν, από αναβαθμίδα ύψους 9μ., για πρώτη φορά στις 5 Νοεμβρίου 1964, στον άγνωστο μέχρι τότε πάνω όροφο του Σπηλαίου !
ΠΩΣ ΑΝΑΚΑΛΥΦΤΗΚΕ ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ
Δημοσίευμα στη ″Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ″, της 8 Δεκεμβρίου 1963, με τίτλο ″Τα Καστριά″, αναφέρει: ″ Δύο θέματα έχει το χωριό Καστριά, για τα οποία παρακαλεί τους αρμοδίους να ενεργήσουν σχετικώς…″ (Το πρώτο θέμα αναφέρεται στην ανάγκη διάνοιξης του δρόμου Καστριών – Λουσών ). ″Tο δεύτερο είναι όπως ειδικός επιστήμων του Υπουργείου Γεωργίας εξετάσει παρακείμενον σπήλαιον το οποίον κατά την γνώμη των χωρικών, πιθανόν να δώσει ύδωρ εις την περιοχήν…″ Το σπήλαιο στο οποίο αναφέρεται το δημοσίευμα δεν ήταν άλλο από το περιβόητο «Σπήλαιο Των Λιμνών» του οποίου όμως, μόνο το αρχικό τμήμα ήταν γνωστό, με το τοπωνύμιο ″Τρουπίσιο″! Για τους ντόπιους ήταν μια απλή σπηλιά, η οποία χρησιμοποιήθηκε διαδοχικά, κατά μεν τους παλαιότερους χρόνους ως περιστασιακή κατοικία και ως χώρος ταφής, κατά δε την περίοδο της κατοχής ως καταφύγιο, όπου οι Καστριώτες έκρυβαν τα υπάρχοντά τους, για να τα διασώσουν από τους καταχτητές.
Οι παλαιότεροι από τους κατοίκους των Καστριών ενθυμούνται ότι, το 1922 και το 1940, ύστερα από καταρρακτώδεις βροχές, από το φυσικό στόμιο του σπηλαίου έβγαιναν, ορμητικά και έρρεαν για αρκετές μέρες, τεράστιες ποσότητες νερού, σχηματίζοντας ποταμό. Τα νερά αυτά διοχετεύονταν στον παρακείμενο χείμαρρο ″Διάσελο″ και κατέληγαν στον Αροάνειο ποταμό.
Το ασυνήθιστο αυτό φαινόμενο, το οποίο μάλιστα επαναλήφθηκε και στις 13 Δεκεμβρίου 2021, είχε κινήσει την περιέργεια των κατοίκων του χωριού και πολλοί απ’ αυτούς επισκέπτονταν το “Τρουπίσιο”, αναζητώντας το ποτάμι που πίστευαν ότι κρυβόταν στα ενδότερα της σπηλιάς. Μεταξύ των ανωτέρω ήταν και ο γράφων! Πήγα για πρώτη φορά στο ‘’Τρουπίσιο’’ το 1958, μαζί με τους παιδικούς μου φίλους και συμμαθητές μου στο Δημοτικό Σχολείο Καστριών Θαν. Γκλαβά, Δημ.Παντούλια, Τάκη Παπαχρήστου, Τάκη Σιάτο και Σταύρ. Σπηλιωτόπουλο. Επιχειρήσαμε τότε να προχωρήσουμε σε βάθος, χρησιμοποιώντας για φωτισμό λαστιχένιες σόλες παπουτσιών και πουρνάρια, με σκοπό να δούμε το ποτάμι που, όπως λεγόταν περνούσε από εκεί μέσα. Δυστυχώς όμως ο πανύψηλος πετρωμένος καταρράκτης, που υψώνεται σαν φρούριο στα 65 μ. από την είσοδο της σπηλιάς, μας ανέκοψε την πορεία και αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε την “εξερευνητική μας απόπειρα”! Το απροσπέλαστο ύψος των εννέα (9) μ., στο οποίο φτάνει ο πετρωμένος καταρράκτης, έκρυβε επί αιώνες το κυρίως σπήλαιο, από το ανθρώπινο μάτι! Η ανάβαση αυτού του φυσικού εμποδίου ήταν αδύνατη, χωρίς τη χρήση αναρριχητικών μέσων. 
Το έτος 1964 αποτελεί χρονιά ορόσημο για τα Καστριά! Από το μήνα Μάιο, με τις προσπάθειες του τότε κοινοτάρχη των Καστριών Βασ.Γκλαβά, πατέρα μου, αρχίζει η διάνοιξη του δρόμου, που συνδέει το χωριό με την Κλειτορία. Την ίδια περίοδο ο Καστριώτης Β. Τεμπέλης, βαπτιστήρας του πατέρα μου, επιδίδεται σε εντατικές έρευνες, για την αναζήτηση μεταλλευμάτων.
Σε μαγνητοφωνημένη μαρτυρία, που παρέδωσε στον γράφοντα το 1994,ο αλησμόντος Β. Τεμπέλης, μεταξύ άλλων αναφέρει:
«…Αφορμή για ν’ αρχίσω έρευνες, στην περιοχή του Χελμού, για την ανεύρεση ορυκτών, στην αρχή και ύστερα σπηλαίων, υπήρξε μια ασυνήθιστη πέτρα που είχε βρει ο πατέρας μου, στη θέση ″Ψίλη″ περιφέρειας Καστριών. Σε νεώτερη ηλικία ο πατέρας μου είχε μεταναστεύσει στην Αμερική, όπου εργαζόταν σε μεταλλεία και είχε αποκτήσει γνώσεις γύρω από τα ορυκτά. Εγώ γεννήθηκα στα Καστριά και αφού τελείωσα το Γυμνάσιο Κλειτορίας, παρέμεινα στο χωριό μέχρι το 1956 που παντρεύτηκα και εγκαταστάθηκα στην Κλειτορία…… Το 1961, είχα πάει στην Τρίπολη… Κατά την επιστροφή μου, στάθμευσα στο χωριό ″ Κάψια″, για να πάρω μια ιδέα από το υπάρχον εκεί λατομείο μαρμάρων. Από τότε άρχισα να ψάχνω παντού για ορυκτά, τα οποία υπάρχουν άφθονα στην περιοχή… Είχα βρει αρκετά μεταλλεύματα και συνέχιζα να ψάχνω, παντού. Είχα μαζί μου ένα σφυρί κι’ έναν κασμά και όπου έβρισκα πέτρα κτυπούσα και προχωρούσα! Έτσι βρήκα το μάρμαρο στις ″Μαύρες Πλάκες″! Μόλις το βρήκα ανέβηκα στην Αθήνα και συνάντησα τους Αδελφούς Κυριακοπούλου, από την Κλειτορία. Κατά τη συζήτηση που είχαμε, ο Γιώργης Κυριακόπουλος…μου ζήτησε να συνεργαστούμε… και άρχισε να μου μιλάει για κάποιο σπήλαιο των Αροανίων, το οποίο αναφέρει ο Παυσανίας … Όταν επέστρεψα στο χωριό, άρχισα να ερευνώ τις σπηλιές. Τον Απρίλιο ή Μάιο 1964, ξεκίνησα ένα οδοιπορικό από τα Καστριά… στο Χελμό… Τελευταία ήρθα στο ″Τρουπίσιο″, όπως λεγόταν τότε το Σπήλαιο! Μπήκα μέσα στη σπηλιά και προχώρησα μ’ έναν προβολέα, περί τα εβδομήντα μέτρα. Εκεί βρήκα λάσπες και λιγοστά νερά, ενώ πιο πέρα φαινόταν αδιέξοδο. Φωτίζοντας προς τα πάνω είδα ότι, υπήρχε βάθος και είπα μέσα μου ότι, εδώ κάτι συμβαίνει! Επειδή δεν είχα κατάλληλο φωτισμό αποφάσισα να φύγω και να επιστρέψω αργότερα. Βγαίνοντας έξω συνάντησα τον Δημ.Παντούλια, που βρισκόταν στο γαλάρι του. Ρώτησα μήπως είχε κάποιο φως και μου έδειξε μία μικρή λάμπα πετρελαίου. Του ζήτησα να έρθει μαζί μου, με τη λάμπα, για να μπούμε στο ″Τρουπίσιο″. Επιστρέφοντας στη σπηλιά, ανάψαμε λάστιχα και φωτίστηκε όλο το ύψος της σπηλιάς, το οποίο στο σημείο εκείνο είναι περίπου 25 μ. Φάνηκε λοιπόν ότι, ψηλότερα από το καταρράκτη υπήρχε βάθος και είπαμε να βρούμε τρόπο ν’ ανεβούμε… Όταν επέστρεψα στο χωριό και ανέφερα αυτό στο καφενείο άρχισαν όλοι να γελάνε και να με κοροϊδεύουν! Ορισμένοι μάλιστα από τους παραβρισκόμενους έφτασαν στο σημείο να με χλευάζουν και να με λένε ″τρελό″! …. Πήγα τότε στο νουνό μου,Βασ. Γκλαβά, με τον οποίο δουλεύαμε μαζί σε σκεπές σπιτιών και ήξερα ότι, είχε μία μεγάλη σκάλα, την οποία προσφέρθηκε να μου δώσει, για ν’ ανέβω στον καταρράκτη. Αποφάσισα να ζητήσω ενίσχυση από την Κοινότητα και απευθύνθηκα στον πρόεδρο Χρ.Γεωργακόπουλο, ο οποίος…δέχτηκε τελικά να μπούμε στο ″Τρουπίσιο″… προς το τέλος Οκτωβρίου 1964, αλλά δεν μπορέσαμε τότε ν’ ανέβουμε επάνω. Μετά μία εβδομάδα συνεννοηθήκαμε να επανέλθουμε και αυτό έγινε, την Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 1964, αφού εξασφαλίσαμε και δεύτερη σκάλα, που δανειστήκαμε από το δάσκαλο Αρίστο Παπαχρήστου….. Ανέβηκα πρώτα εγώ (στον καταρράκτη) μ’ έναν προβολέα… και ακολούθησε ο Παν. Γκλαβάς, ο οποίος κρατούσε στο χέρι του ένα λουξ (λάμπα πετρελαίου),… ενώ οι υπόλοιποι παρέμειναν κάτω, κρατώντας τη σκάλα. Στην αρχή προχωρήσαμε σε ανώμαλο έδαφος και μετά βγήκαμε σε μία πελώρια αίθουσα, όπου είδα μπροστά μου ένα πραγματικό μεγαλείο, ένα αριστούργημα, το οποίο με μαγνήτισε. Ήταν κάτι το ασυνήθιστο και τόσο πολύ ωραίο που δεν μπορεί να το φανταστεί και να το συνειδητοποιήσει άνθρωπος όταν το πρωτοδεί! …Συνεχίσαμε μέσα από φράγματα και άλλα πρωτόγνωρα συγκροτήματα, τα οποία άστραφταν από ομορφιά. Όταν είδαμε λίμνη, τα χάσαμε! Καθίσαμε λίγο και τη χαζέψαμε και αφού είδαμε πως ήταν αδύνατο να περάσουμε απέναντι, αναγκαστήκαμε να επιστρέψουμε. Είχαμε μείνει μέσα περισσότερο από μία ώρα. Οι υπόλοιποι που περίμεναν κάτω είχαν αρχίσει ν’ ανησυχούν. Όταν τους διηγηθήκαμε τι υπήρχε εκεί μέσα, δε μας πίστεψε κανένας»!
Ο τότε Κοινοτάρχης Καστριών Χρήσ. Γεωργακόπουλος, σε μαγνητοφωνημένη επίσης μαρτυρία, που μου παρέδωσε, το 2.000 και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ» της 15 –6 – 2000, μεταξύ άλλων αναφέρει: «.…Τον Οκτώβρη του 1964, ήρθε στο χωριό ο Βασίλης Τεμπέλης και βρήκε τον Γραμματέα της Κοινότητας Βας. Φωτεινό, στον οποίο είπε: ″Θέλω να πάμε στο Τρουπίσιο ν’ ανέβουμε στον καταρράκτη″. Το βράδυ, που πήγα στο Κοιν. Γραφείο ο Β. Φωτεινός μου είπε: ″Έτσι κι έτσι μου είπε ο Τεμπέλης, να βρούμε μια σκάλα κι’ ένα λουξ και να’ ρθουν κι’ άλλα άτομα, για να βοηθήσουν στο ανέβασμα….″ Την ημέρα που μας είχε ορίσει ο Τεμπέλης, βρεθήκαμε στην είσοδο της σπηλιάς. Παρόντες, εκτός από μένα και τον Τεμπέλη, ήταν οι κοινοτικοί Σύμβουλοι Γ. Αναγνωστόπουλος και Ν. Αναστασόπουλος, καθώς και ο Ν. Σπανός… Αφού βάλαμε τη σκάλα όρθια διαπιστώσαμε ότι, αυτή δεν έφτανε ως επάνω. Ο Τεμπέλης επιχείρησε τότε να βάλει τη σκάλα οριζόντια, για να σχηματίσει γέφυρα, από τον απέναντι βράχο στον καταρράκτη. Πράγματι έβαλε τη σκάλα όπως ήθελε, αλλά εμείς είδαμε ότι. αυτό ήταν επικίνδυνο, διότι η σκάλα θα έσπαγε από το βάρος και δεν τον αφήσαμε να περάσει. Αυτός όμως επέμενε, οπότε έβαλα τις φωνές: ″Κατέβα κάτω, γιατί αν σκοτωθείς εσύ, εγώ θα πάω φυλακή″, του είπα! Και τότε ο Τεμπέλης υποχώρησε, προτείνοντας να βρούμε άλλη μία σκάλα και δεύτερο λουξ και να επανέλθουμε. Στις 5 Νοεμβρίου 1964, που πήγαμε ξανά στη σπηλιά… ήταν παρόντες, εκτός από τους συμμετέχοντες την πρώτη φορά, ο παπά – Τάκης Σπηλιωτόπουλος, ο Παν. Γκλαβάς, και ο Ν. Τεμπέλης… Μπήκαμε λοιπόν μέσα και αφού ενώσαμε τις σκάλες καρφώνοντας τη μια συνέχεια της άλλης, ο Τεμπέλης, ζήτησε να τον ακολουθήσει μόνο ο εξάδελφός του Π. Γκλαβάς … Με τη βοήθεια λοιπόν τη δική μας, ανέβηκαν επάνω μόνο οι δύο τους. Έμειναν μέσα μια ώρα, περίπου και αυτό μας έκανε να ανησυχήσουμε. Όταν τελικά επέστρεψαν ήταν πολύ ενθουσιασμένοι και χαρούμενοι… Κανένας άλλος δεν ανέβηκε επάνω εκείνη την ημέρα… Στη σπηλιά επανήλθαμε μαζί με άλλα άτομα από το χωριό, αφού φτιάξαμε ειδική σκάλα … Όταν είδα για πρώτη φορά αυτό το σπήλαιο μου φάνηκε ότι, είδα ένα θαύμα! Άστραφταν ολόγυρα τα τοιχώματά του, σαν μαργαριτάρια, καθώς τα φωτίζαμε με το λουξ. Σήμερα είναι πολύ διαφορετικό από τότε… Οι γέφυρες που κατασκευάστηκαν σκέπασαν αρκετές από τις ομορφιές του, με αποτέλεσμα να χάσει εκείνη την αίγλη που είχε στην αρχή! Ως Κοινότητα ενημερώσαμε εγγράφως τότε, όλες τις αρμόδιες αρχές. Παράλληλα ζητήσαμε από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία (ΕΣΕ) να έρθουν για την εξερεύνησή του, αλλά το κλιμάκιο της ΕΣΕ με την Α. Πετροχείλου ήρθε, για την εξερεύνηση, το καλοκαίρι του 1966. Ο Β. Τεμπέλης στο μεταξύ ειδοποίησε αμέσως τους Αδελφούς Σπύρ, Γιάν. και Γεώρ. Κυριακoπούλου, οι οποίοι επικοινώνησαν με τον Ορειβατικό Σύνδεσμο Αθηνών και ήρθαν, για την πρώτη εξερεύνηση, τον Ιανουάριο του 1965… Καταλήγοντας θέλω να επισημάνω ότι, αν δεν βρισκόταν ο Τεμπέλης, ίσως και σήμερα ακόμα, το σπήλαιο να ήταν άγνωστο. Σήμερα που το σπήλαιο έχει αξιοποιηθεί και βλέπω τόσα αυτοκίνητα με κόσμο, να περνάνε από το χωριό μας, δίνω τα συγχαρητήρια μου στον Β. Τεμπέλη, γιατί ήταν ο πρώτος που μας παρακίνησε να πάμε σ’ αυτό και ν’ ανέβουμε στον άγνωστο όροφο. Δεν αγνοώ βέβαια, τις φιλότιμες προσπάθειες των Παν. Γκλαβά, Αντών.Γκλαβά και Γιώργο Σπανού, που, ως πρόεδροι της Κοινότητας, εργάστηκαν σκληρά ,για το σπήλαιο. Αξίζει επίσης, κάθε έπαινος και στον πολύ δραστήριο συμπατριώτη μας Γιώργο Γκλαβά ο οποίος, ως πρόεδρος του Συλλόγου Καστριωτών και της Επιτροπής Σπηλαίου, συντόνισε με επιτυχία όλες τις ενέργειες και αγώνες που έγιναν, για την αξιοποίηση και λειτουργία του»!!
Η ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ
Η εξερεύνηση του σπηλαίου έγινε από ομάδα ορειβατών, μελών του ΕΟΣ Αθηνών, στο διάστημα Ιανουαρίου – Απριλίου 1965, σε τρείς επιχειρήσεις. Σ’ αυτές έλαβαν μέρος, οι αδελφοί Γεώρ., Σπύρ., και Γιάν. Κυριακόπουλοι, καθώς και οι Τ. Γιαννακόπουλος και Ι. Παπαναγιώτου πολιτ. Μηχανικοί, Αλ. Νικόπουλος χημ. Μηχανικός, Δ. Μαργαριτούλης φυσικός – ″βατραχάνρωπος ″, Ευάγ. Ζαραχάνης, Πέτρ. Μπρούσαλης, Ηλ. Νικόπουλος, Αν. Πάγκαλος και Κ. Παπανικολάου ορειβάτες – σπηλαιολόγοι. Συμμετείχαν επίσης, ο τότε Υφηγητής της παλαιοντολογίας πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιωάν. Μελέντης, ο Μιλτ. Παρασκευαϊδης δημοσιογράφος από την ″ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ″ και ο Κ. Μεγαλοοικονόμου φωτορεπόρτερ. Στην πρώτη αναγνωριστική τους εξόρμηση, οι εξερευνητές, προχώρησαν με δυσκολία σε βάθος 700 μ. χερσαίου και λιμναίου τμήματος. Η ύπαρξη των κλιμακωτών λιμνών που, την περίοδο εκείνη, είχαν πλημυρίσει δυσκόλευαν την προσπέλασή τους, ολοένα και περισσότερο, ώσπου αναγκάστηκαν να αναστείλουν την προσπάθειά τους, για να επανέλθουν με καλύτερη οργάνωση και πληρέστερο εξοπλισμό. Οι εξερευνητές βέβαια, δεν παρέλειψαν να αποδώσουν την τιμή που αξίζει στο σπάνιο αυτό γεωλογικό θαύμα, με τις μοναδικές λίμνες, που πρώτοι εκείνοι είχαν την ευτυχία ν’ αντικρύσουν , ″βαπτίζοντας″ αυτό επιτόπου και χαρίζοντάς του, αυθόρμητα αλλά δίκαια, το όνομα «Σπήλαιο Των Λιμνών»!. Στη συναρπαστική περιγραφή, που μας δίνει το μέλος του Ε.Ο.Σ. Γιάν. Παπαναγιώτου, στο περιοδ. “Το Βουνό” (τ.240 -41/1965), αναφέρει: «Εμείς πήγαμε στη σπηλιά για πρώτη φορά στις 17 Ιανουαρίου 1965 … Τη βρήκαμε σε κατάσταση θερινής ηρεμίας… Μοναδικός ήχος – εκτός από τη δική μας χλαλοή – το τσίριγμα των νυχτερίδων που κρέμονταν, κατά εκατοντάδες, σαν τσαμπιά, πάνω από τα κεφάλια μας… Μετά από έξι ώρες, το προωθημένο κλιμάκιο του Ε.Ο.Σ., που το αποτέλεσαν οι Α. Νικόπουλος και Γιαν. Παπαναγιώτου επέστρεψε, αφού είχε διανύσει πλωτή διαδρομή 400 μ. σε συνολικό μήκος 700 μ., από την είσοδο. Οι εντυπώσεις μας ήταν πολύ καλές. Οι 13 αλλεπάλληλες λίμνες, με στάθμη που βρισκόταν σε ολοένα ψηλότερα επίπεδα, μας είχαν καταγοητεύσει! Και αποφασίσαμε να επανέλθουμε. ‘Έτσι, στις 30 Ιανουαρίου 1965, η ομάδα επανήλθε με πιο καλή οργάνωση, για την περαιτέρω εξερεύνηση της σπηλιάς αυτής … Μπήκαμε από την ίδια είσοδο, ακολουθήσαμε την ίδια διαδρομή… Παρόλα αυτά, όλα μας έδιναν την εντύπωση πως τώρα εξερευνούσαμε μία άλλη σπηλιά. Είχε βρέξει στο μεταξύ και τα νερά της βροχής, περνώντας μέσα από τον όγκο του βουνού, είχαν φτάσει στο σπήλαιο και το είχαν ζωντανέψει. Ήταν ένα θεριό που ξύπνησε από λήθαργο. Μας έπιασε δέος. Στην πρώτη εξερεύνηση ήταν το δέος του παρθένου και του άγνωστου. Τώρα νομίζαμε πως είμαστε στην κοιλιά ενός θεριού. Παντού τρεχούμενα νερά. ..Οι λίμνες είχαν πλημμυρίσει και ξεχειλίσει τα φράγματά τους και το νερό έτρεχε σε χαμηλότερες ολοένα λίμνες… Πειστήκαμε πως για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε περισσότερο, θα πρέπει να διαθέσουμε πιο πολύ χρόνο και να συγκροτηθούμε σε όσο το δυνατό πιο ολιγομελή ομάδα.
Το μεσημέρι της Μ. Τετάρτης ξεκινήσαμε και πάλι από την Αθήνα.
Ο σκοπός μας ήταν συγκεκριμένος, να φτάσουμε στο τέρμα της σπηλιάς, να τη φωτογραφήσουμε και να τη χαρτογραφήσουμε … Όλα μέσα στο σπήλαιο ήταν γνωστά … Στη συνολική διαδρομή των δύο χιλιομέτρων έχουμε περίπου 700 μ. πλωτής διαδρομής … Είναι απόγευμα της Μ. Πέμπτης. Δεν ελπίζουμε πια να βρούμε νερό, ελπίζουμε όμως να βρούμε το τέλος αυτής της ατέλειωτης σπηλιάς. Κι όμως σε λίγο, ενώ φτάνουμε σε μία καμπή … βλέπουμε στο βάθος να καθρεφτίζεται το φως των φαναριών μας, στο στάσιμο νερό μιας λακκούβας. Το νερό είναι ρηχό και κρυσταλλένιο… Μα το νερό δεν τρέχει από την οροφή για να σχηματίσει σταλακτίτες. Κυλάει στο έδαφος, κελαρύζει, ερχόμενο από κάπου μπροστά, κάπου πιο ψηλά. Αυτό το κάπου είναι το περιπόθητο τέρμα της σπηλιάς. Εκεί που η οροφή συγκλίνει και χαμηλώνει και συναντά το έδαφος, υπάρχει μία πηγή. Το νερό αυτής της πηγής πίνουμε … Ξαποσταίνουμε και τρώμε κάτι για να γιορτάσουμε τη νίκη μας … Γράφουμε και το σημάδι Ε.Ο.Σ. στα τοιχώματα. Ανάβουμε πολλά κεριά. Είναι βράδυ της Μ. Πέμπτης. Αφού φάγαμε και είπαμε αρκετά, μαζευόμαστε να φύγουμε. Στο γυρισμό μετράμε μήκη, πλάτη, γωνίες και σημειώνουμε τα πάντα σε ένα σκαρίφημα, πάνω στο μπλοκ. Πριν βγούμε έξω κάναμε ένα άθροισμα. Βρήκαμε πως η νέα διαδρομή που εξερευνήσαμε, είχε μήκος 1.300 μ. περίπου. ‘Έτσι, μαζί με τα 700 προηγούμενα μέτρα, έχουμε συνολικό μήκος δύο χιλιόμετρα. Τώρα βιαζόμαστε να βγούμε έξω. Δεν μας κρατούσε τίποτα πια … Στα πρόσωπά μας ήταν ζωγραφισμένη η ταλαιπωρία μιας 24ωρης κουραστικής πάλης με τη φύση, που κρατάει με πείσμα απάτητα τα παρθένα μονοπάτια της. Στα μάτια μας και στη ψυχή μας έλαμπε η αγαλλίαση που νιώθαμε γιατί πετύχαμε αυτό που θελήσαμε. Μερικοί συνάδελφοι που άκουσαν τις περιγραφές μας, πιστεύουν πως υπάρχει συνέχεια της σπηλιάς. ‘Ίσως. Θα είμαστε ευτυχείς, αν κάποια άλλη ομάδα, πιο τυχερή από μας, πάει να βρει τη συνέχεια και προεκτείνει το δρόμο που χαράξαμε …»!!
Το χαρμόσυνο γεγονός της σημαντικής αυτής ανακάλυψης ανακοινώθηκε, από ραδιοφωνικούς σταθμούς και δημοσιεύτηκε στον τύπο, με εκτενή ρεπορτάζ και εκπληκτικές φωτογραφίες, που προκάλεσαν το ενδιαφέρον και το θαυμασμό του ευρύτερου κοινού.
Η συστηματική εξερεύνηση και μελέτη του σπηλαίου έγινε, στην περίοδο 1966 – 68, από ομάδα μελών της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας (Ε.Σ.Ε.), με τη συνεργασία Τσεχοσλοβάκων σπηλαιολόγων και ειδικότερα από την αείμνηστη σπηλαιολόγο Άννα Πετροχείλου, τη ″μάνα″ της ελληνικής σπηλαιολογίας, η οποία, με το επί σειρά ετών έργο, που πρόσφερε ανιδιοτελώς, συνέβαλε καθοριστικά στην προβολή και αξιοποίησή του. Το σημαντικότερο όμως επίτευγμά της ήταν να μυήσει και να παρακινήσει κι’ άλλους στα μυστικά των σπηλαίων, ώστε να ενεργοποιηθούν για την ανάδειξη του φυσικού αυτού μεγαλείου. Μεταξύ αυτών είχε την ευτυχία να είναι και ο γράφων, που υπήρξε σπηλαιολογικός μαθητής της αλησμόνητης Ά. Πετροχείλου και μάλιστα έγινε μέλος της Ε.Σ.Ε., για να συμβάλει στην αξιοποίηση του μοναδικού αυτού μνημείου του χωριού μας. Περιγράφοντας το θαυμαστό Σπήλαιο, η Άννα Πετροχείλου, στον πρόλογο βιβλίου του γράφοντος ″ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ″ μεταξύ άλλων αναφέρει
«Ο χαρακτηρισμός που δώσαμε στο σπήλαιο, οφειλόταν στις ανεπανάληπτες εικόνες που συνεχώς ξετυλίγονταν στο διάβα μας, με πρωτόγνωρες θαυμαστές όψεις, που μας είχαν κυριολεκτικά μαγέψει! Εκείνο όμως που μας έκανε να πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε σε άλλον πλανήτη ήταν οι δεκατρείς κλιμακωτές λίμνες του, που στα ήσυχα νερά τους καθρεπτίζονταν οι πανέμορφες και πολύχρωμες σταλακτιτικές δημιουργίες, οι ανεπτυγμένες στα τοιχώματα και στις πανύψηλες οροφές του. Συνεπαρμένοι από το μεθύσι αυτής της ουράνιας προσφοράς, η φαντασία μας τις ζωντανεύει και τις παρομοιάζει με εξωτικά όντα που περίμεναν, υπομονετικά, τους θαυμαστές τους, για να τα παρουσιάσουν στους συνανθρώπους τους. Αυτή την υποχρέωση την αναλαμβάνουν πάντα οι πρωτοπόροι. Η εύνοια της τύχης θέλησε να είμαστε εμείς εκείνοι που αναλάβαμε αυτή την υποχρέωση. Γι’ αυτό αισθανόμαστε απροσμέτρητη ικανοποίηση αλλά και υπερηφάνεια, γιατί συντελέσαμε, κατά το δυνατό, στην πραγματοποίηση αυτού του ονείρου»!
Η αξιοποίηση του ιδιόρρυθμου Σπηλαίου, δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση.
Χρειάστηκε δυστυχώς να περάσουν είκοσι έξη ολόκληρα χρόνια αναβολών, καθυστερήσεων και επιπλοκών, για να ολοκληρωθούν οι έρευνες και οι εξειδικευμένες μελέτες, ιδιαίτερα δε να εκτελεστούν οι αναγκαίες επεμβάσεις και τα έργα προσπέλασης στο λιμναίο τμήμα, κάτω από πολύ δύσκολες και απερίγραπτες συνθήκες, με σεβασμό πάντα στο οικοσύστημα του μοναδικού αυτού μνημείου της φύσης. Τα πρώτα έργα άρχισαν το 1981, από τον Ε.Ο.Τ., ύστερα από πολύχρονες ενέργειες διαφόρων φορέων και παραγόντων της Αχαΐας, με σημαιοφόρο τον εδρεύοντα στην Πάτρα Σύλλογο των Απανταχού Καστριωτών «ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ» Το 1985 ο Ε.Ο.Τ., ύστερα από αίτημα του τότε προέδρου της Κοινότητας Καστριών Αντώνη Γκλαβά, παραχώρησε το τουριστικό περίπτερο και όλη την υπάρχουσα υποδομή του Σπηλαίου στην πρώην Κοινότητας Καστριών, προκειμένου να προχωρήσει στη σύσταση αμιγούς Κοινοτικής Επιχείρησης, για την παραπέρα αξιοποίηση και λειτουργία του Σπηλαίου. Τα έργα συνεχίστηκαν, από την πρώην Κοινότητα Καστριών, με την επίβλεψη ειδικής Νομαρχιακής Επιτροπής, συγκροτούμενης από ειδικούς επιστήμονες και φορείς, συντονιστής – πρόεδρος της οποίας είχε οριστεί, με απόφαση του Νομαρχ/κού Συμβουλίου ο γράφων. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι,σε κανένα άλλο, από τα 20 αξιοποιημένα Σπήλαια της χώρας, δεν ασχολήθηκαν τόσοι επιστήμονες (σπηλαιολόγοι, αρχαιολόγοι, γεωλόγοι, βιολόγοι, τοπογράφοι, αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί), όσοι με αυτό των Καστριών. Και τούτο διότι, ούτε στον ΕΟΤ, αλλά ούτε και στην νεοσυσταθείσα, τότε, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας υπήρχε σχετική εμπειρία, ώστε να έχουν θεσπιστεί ειδικοί κανόνες, για την αξιοποίηση σπηλαίων. Μάλιστα, η αξιοποίηση του συγκεκριμένου σπηλαίου ήταν από τα δυσκολότερα και πλέον εξειδικευμένα έργα. Για τους παραπάνω λόγους το «Σπήλαιο Των Λιμνών, υπήρξε πρότυπο αξιοποίησης Σπηλαίων, αφού οι σχετικές προδιαγραφές που συντάχτηκαν γι’ αυτό και εγκρίθηκαν, τελικά, με απόφαση του Κρατικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (Κ.Α.Σ.), της 7-10-1986, αποτελούν πλέον το θεσμικό πλαίσιο, για την αξιοποίηση και άλλων σπηλαίων της χώρας μας, φέρουν δε την σφραγίδα της «Επιτροπής αξιοποίησης Σπηλαίου Καστριών»!!! Το πρώτο τμήμα του σπηλαίου, μήκους 350 μ., άρχισε να λειτουργεί από 4 Αυγούστου1990, από την κοινότητα Καστριών και από 20 -10-1992 από την πρώην αμιγή «Κοινοτική Επιχείρηση Καστριών με προέδρους διαδοχικά τους Γεώργιο Γκλαβά και Χρήστο Γκλαβά. Το 1994 προκηρύξαμε Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό, για την παραπέρα αξιοποίηση του Σπηλαίου, ενώ παράλληλα προτείναμε την ένταξη του έργου σε Ευρωπαϊκά προγράμματα, η οποία εγκρίθηκε τελικά, μέσω Ε.Ο.Τ. το 1997. Το έργο αυτό, που περιελάμβανε μεταξύ άλλων και την επέκταση της τουριστικής διαδρομής, κατά 150 μ., ολοκληρώθηκε το 1999, οπότε και το νέο επισκέψιμο τμήμα του σπηλαίου, παραδόθηκε άμεσα στους θαυμαστές του.
Σήμερα το Σπήλαιο λειτουργεί, με ευθύνη του Δήμου Καλαβρύτων και είναι ανοικτό 365 ημέρες το χρόνο!!!
Δείτε ένα καταπληκτικό βίντεο του κ. Γεωργίου Γκλαβά όπου το νερό κάλυψε σχεδόν το περίφημο «Σπήλαιο Των Λιμνών» όταν το νερό της βροχής κατάφερε να περάσει μέσα στα πετρώματα και να βγεί από την πρώτη κυρία είσοδο στο Σπήλαιο των Λιμνών.
ΤΟ ΠΟΤΆΜΙΟ “ΣΠΉΛΑΙΟ ΤΩΝ ΛΙΜΝΏΝ” ΚΑΣΤΡΙΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ!!!
